درخت نخل گیاهی از خانواده palmae که میوه آن
خرما (phoenix
dactylifera) یکی از مهم
ترین منابع تغذیه ای در کشورهای جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا است، به طور معمول
خرما در 35 کشور جهان و به ویژه در آسیای میانه، شمال آفریقا، بخش های مرکزی و
جنوب آمریکا، جنوب اروپا، هند و پاکستان کشت می شود.

به دلیل آنکه حدود 70 درصد خرما از کربوهیدرات ( قند) تشکیل
شده، این میوه دارای انرژی بالایی است و حدود 100 گرم از آن، حدود 314 کیلوکالری
انرژی دارد، به این معنی که حدود 100 گرم خرما بین 12-15 درصد از این میزان متوسط
انرژی موردنیاز افراد را تامین می کند.

 

اهمیت خرما به دلیل وجود ترکیباتی مانند کربوهیدرات ها
(گلوکز، فروکتوز، مانوز، مالتوز، ساکارز و پلی ساکاریدها)، اسیدهای چرب و ترکیبات
معدنی( پتاسیم، فسفر، آهن، برم، کادمیم، کلر، سولفور، فلوئور، کلسیم، کبالت، مس،
منیزیم، منگنز، پتاسیم، سدیم و ویتامین ها ( ویتامین c، B2، B1، A، نیاسین )،
فیبر، پکتین، پرتئین و اسید آمینه است.

بنابراین یافته ها نشان داده شده است که خرما علاوه بر
انرژی زایی فراوان، به واسطه داشتن ترکیبات متعدد می تواند در درمان و جلوگیری از
بسیاری از بیماری ها موثر باشد؛ از جمله:

اثر خرما روی تسهیل زایمان و افزایش بردباری در کودکان یکی
از مهم ترین اثرات مفید و کاربردی مصرف خرما در مادران باردار است. امروزه مطالعاتی
که بر روی خرما انجام شده است نشان می دهد این میوه باعث تسهیل زایمان شده، دهانه
رحم را منقبض و عضلات آن را در ماه های آخر حاملگی تقویت می کند.

از دیگر خواص آن، این است که فشار خون را در مادران باردار
برای مدت زمان کوتاهی پایین می آورد که این امر باعث کاهش میزان خونریزی در حین
زایمان می شود. مصرف خرما در اواخر بارداری باعث افزایش شروع خود به خودی زایمان
شده و مصرف خرما در آمادگی سرویکس رحم قبل از شروع زایمان موثر است.

به نظر می رسد که خرما بر روی گیرنده های اکسی توسین تاثیر
گذاشته و باعث پاسخ بهتر عضلات رحم به اکسی توسین می شود و انقباضات موثرتری ایجاد
می کند. همچنین خرما حاوی ترکیباتی است که به کشیدگی رحم و آماده کردن آن برای
زایمان و برگرداندن رحم به حالت قبل از حاملگی در دوره بعد از زایمان کمک کرده و
باعث کاهش خونریزی در روزهای اول پس از زایمان می شود.

خاصیت آنتی اکسیدانی خرما

تحقیقات نشان داده است که مصرف خرما در جلوگیری از التهاب
مفاصل، تصلب شرائین، بیماری های دیگر مانند انسداد عروق قلب و سایر بیماری های
قلبی عروقی، بیماری های خودایمنی، دیابت، سرطان، پارکینسون و آلزایمر موثر است. همچنین
خاصیت آنتی اکسیدانی خرما مربوط به ترکیبات فنولی، آنتوسیانین ها، فلانوئیدها،
پروسیانین ها و سلنیم موجود در آن است.

اثر خرما در جلوگیری از بیماری های
قلبی – عروقی

از مهم ترین علت بیماری قلبی افزایش میزان کلسترول و
لیپوپرتئین ها است. مطالعات نشان داده است که خرما می تواند باعث کاهش میزان تری
گلیسریدهای پلاسما، کلسترول و لیپوپرتئین ها شود.

همچنین مصرف خرما می تواند از بروز بیماری قلبی عروقی
پیشگیری کند که این کار را با جلوگیری از تجمع پلاکت ها و اکسیداسیون لیپوپرتئین
های با چگالی پایین انجام می دهبه نظر می رسد ترکیبات فنولیک موجود در خرما به
دلیل خاصیت ضد التهابی و ضد ترومبوز می تواند در کاهش فشار خون تاثیر داشته باشد.

اثرات ضد میکروبی خرما

مطالعات نشان داده شده است که عصاره خرما دارای اثرات ضد
میکروبی شامل اثرات ضد باکتریایی، ضد ویروسی و ضد قارچی است. ترکیبات فنولیک موجود
در خرما به دیوار باکتری متصل شده و مانع رشد باکتریایی می شود. علاوه بر این،
ترکیبات یاد شده نقش مهمی در رسوب پرتئین ها و مهار آنزیم های میکروارگانیسم ها
ایفا می کند.

اثر خرما بر فعالیت دستگاه گوارش

امروز ثابت شده است یکی از مهم ترین مزایای استفاده از خرما
در ماه مبارک رمضان اثرات حفاظتی آن بر روی مخاط معده است که مانع تخریب آن در اثر
اسید معده و ایجاد زخم معده می شود. مطالعات نشان داده است که خرما برای جلوگیری
از زخم معده بسیار مفید است. این اثر خرما هم به علت وجود ترکیبات آنتی اکسیدان و
سایر ترکیبات مفید در خرما است. همچنین استفاده از خرما می تواند خطر ابتلا به
سرطان کولون را نیز کاهش دهد. /ف.نوروزی فرد

«فاطمه شفیعی» کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده
تغذیه و علوم غذایی شیراز

پایان خبر