یافته ها نشان می دهد مواد حاوی کافئین مثل چای و قهوه و نوشابه های انرژی زا، گسترده ترین مواد اعتیادآور موثر بر خلق محسوب می شود. مواجهه اول برای مصرف کافئین شایع است، اما ادامه مصرف آن در اثر عواملی مثل اثرات تقویتی آن، ژنتیک و علایم ترک و هنجارهای اجتماعی تاثیر می پذیرد.

در ادامه با چند نکته در مورد مصرف مواد غذایی حاوی کافئین آشنا می شویم:

• کافئین به خوبی از دستگاه گوارش جذب می شود و ظرف مدت ۴۵ تا ۶۰ دقیقه به اوج غلظت خونی می رسد و نیمه عمر آن ۴ تا ۶ ساعت است که البته در افراد مختلف این زمان تفاوت دارد.
• کافئین باعث افزایش تولید ادرار، ترشح اسید معده و افزایش متوسطی در فشار خون می شود. دوز کم کافئین باعث اثرات لذت بخش ذهنی مثل احساس بهتر بودن، افزایش هوشیاری، انرژی، تمرکز، انگیزه و کاهش خستگی و خواب آلودگی می شود. اما دوزهای بالا می تواند اثرات منفی ذهنی مثل اضطراب و عصبی بودن را ایجاد کند. بنابراین توصیه می شود افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی مصرف کافئین را محدود کنند.
• کافئین گاهی باعث بیخوابی نیز می شود. علامت اصلی ترک کافئین، سردرد است و نشانه های دیگر شامل خستگی، خواب آلودگی، اختلال خلق و خو، تحریک پذیری، افسردگی و مشکلات در تمرکز نیز بروز می یابد و گاهی علائمی شبیه آنفولانزا مثل تهوع و استفراغ و بدن درد می دهد.
• سردرد ناشی از ترک کافئین اغلب ضربان دار است و حدود ۱۲تا۲۴ساعت بعد از آخرین مصرف شروع و طی دو تا چهار روز برطرف می شود.
• یافته های دیگر نشان می دهد مصرف کافئین در میانسالی به ویژه در مردان افزایش می یابد و افراد سیگاری بیش از دیگران تمایل به مصرف کافئین دارند.
• بین مصرف کافئین و اختلال افسردگی، اضطراب و اختلال هواس ارتباط وجود دارد. استفاده از کافئین در شرایطی مثل اختلالات اضطرابی، بیخوابی، بی اختیاری ادرار و بارداری باید با احتیاط صورت گیرد.
• در صورت وابستگی به کافئین بهتر است به روانپزشک یا روانشناس مراجعه شود تا با استفاده از روش های مختلف، وابستگی را درمان کرد.

دکتر «لیلا رازقیان»، روانپزشک و رئیس بیمارستان اعصاب و روان استاد محرری