زندگی با یک بیماری مزمن کار ساده‌ای نیست، چون می ‌تواند عادات روزمره، روابط اجتماعی و حتی نگرش نسبت به خود را تغییر بدهد. بیماری دیابت نوع اول به طور معمول از همان دوران کودکی خود را نشان می‌ دهد، اما دیابت نوع دوم که شایع ‌ترین نوع دیابت در دنیاست در دوران بزرگسالی بروز می‌ کند و درصد قابل توجهی از آن می ‌تواند با سبک زندگی ناسالم از جمله عادات بد غذایی مرتبط باشد.

بسیاری از پزشکان بیشتر به تغییرات و عوارض فیزیکی دیابت توجه می‌کنند که هر چند مسئله‌ی بسیار مهمی است، اما چیزی که اغلب به آن بی‌توجهی می‌ شود «سلامت روان» است. برخی از افراد مبتلا به دیابت ممکن است احساس ناامیدی شدیدی را تجربه کنند و از اینکه مجبور هستند روزانه وضعیت خود را مدیریت کنند، احساس خستگی کنند. احتمال ابتلا به افسردگی در افراد مبتلا به دیابت، دو تا سه برابر بیشتر از افراد بدون این بیماری است. از طرفی افسردگی خطر و شدت دیابت را افزایش می دهد.

اکثر افراد مبتلا به دیابت افسردگی ندارند. اما مطالعات نشان می دهد افرادی که مبتلا به دیابت هستند، افسردگی را  بیش از دیگران تجربه می کنند.

استرس روزانه کنترل دیابت، می تواند باعث افسردگی شود. فرد مبتلا به دلیل کارهای اضافی که باید انجام دهد ممکن است احساس تنهایی یا جدا شدن از دوستان و خانواده خود را داشته باشد. افسردگی می تواند شما را به یک چرخه تکراری دچار کند. این مسئله می تواند انجام مراقبت های لازم را دچار وقفه سازد. اگر دچار افسردگی باشید و انرژی لازم را نداشته باشید، آزمایش های قند خون را به طور منظم انجام نخواهید داد. علاوه بر این، هم سطح قند خون بالا و هم پایین بر عملکرد مغز از نظر خلق و خو و توانایی تفکر تأثیر می گذارد. با گذشت زمان، دیابت می تواند ساختار مغز را تغییر دهد و منجر به اختلالات خلقی شود.

داشتن افسردگی می تواند مدیریت دیابت را دشوار کند و حال فرد را بدتر کند. این افراد ممکن است انگیزه کمتری برای انجام فعالیت های خودمراقبتی داشته باشند. افراد مبتلا به افسردگی بیشتر در معرض کم تحرکی و رژیم غذایی ناسالم هستند که می تواند منجر به افزایش سطح قند خون شود. تحقیقات نشان می ‌دهد که افراد مبتلا به بیماری‌های روانی به ویژه افسردگی ممکن است در پیروی از توصیه‌های درمانی، شرکت در قرار ملاقات‌ها و پایش قند خون و مراقبت از پا با مشکل بیشتری مواجه شوند.

نشانه های افسردگی

عدم لذت بردن: برای انجام کارهایی که از آنها لذت می بردید، انگیزه ای ندارید.

تغییر در الگوی خواب: برای خوابیدن مشکل دارید. اغلب در طول شب بیدار می شوید یا در طول روز بیش از حد می خوابید. شما زودتر از زمان عادی از خواب بیدار می شوید و دیگر نمی توانید بخوابید.

تغییر در اشتها: بیشتر یا کمتر غذا می خورید، در نتیجه باعث افزایش سریع وزن و یا کاهش آن می شود.

مشکل تمرکز: نمی توانید برنامه تلویزیونی را تماشا کنید یا مقاله بخوانید، زیرا افکار یا احساساتی دیگر به سراغتان می آید.

کم شدن انرژی: همیشه احساس خستگی و بی ارزشی می کنید.

عصبی بودن: همیشه احساس می کنید، مضطرب هستید و نمی توانید آرام بشینید.

داشتن احساس گناه: فکر می کنید هیچگاه نمی توانید کاری را درست انجام دهید و خود را در مشکلات پیش آمده مقصر می دانید. صبح ها نسبت به بقیه روز احساس بدتری دارید و ناراحت تر هستید.

اگر بیشتر از سه مورد از این علایم را دارید، وقت آن است که از دیگران بخواهید تا به شما کمک کنند.

چگونه از خود در مواجهه با افسردگی مراقبت کنیم؟

0. یکی از عوامل مهمی که باید به آن توجه کرد سلامت روانی و حمایت اجتماعی موردنیاز برای رفع چالش‌های عاطفی است که می ‌تواند نتایج سلامت این افراد را تحت تأثیر قرار دهد.
1. اگر دچار علائم افسردگی هستید، سعی کنید آنها را بشناسید و مدیریت کنید. در ابتدا با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است یک علت فیزیکی برای افسردگی شما وجود داشته باشد.
2. کنترل دیابت: کنترل نادرست دیابت می تواند علائمی مانند افسردگی ایجاد کند. کاهش یا افزایش قند خون در طول روز ممکن است باعث خستگی یا اضطراب شما شود. سطح قند خون پایین می تواند منجر به گرسنگی و مصرف بیش از حد مواد غذایی شود. قند خون پایین در طول شب ممکن است خواب شما را مختل کند. قند خون بالا نیز منجر به تکرر ادرار می شود و باعث می شود در طول روز احساس خستگی کنید.
3. از خوردن و مصرف الکل یا مواد مخدر خودداری کنید.
4. مشکلات تیروئید خود را بررسی و نسبت به رفع آن اقدام کنید.
5. عوارض جانبی برخی از داروها را در نظر بگیرید.
6. احساسات خود را بیان کنید: محققان دریافته اند که بیان احساسات به درمان این افراد کمک می‌کند. افرادی که احساسات خود را بیان می کنند، نسبت به همتایان خود که در فعالیت‌های دیگر مانند ورزش شرکت داشتند، از علائم بالینی افسردگی کمتری رنج می‌برند.
7. اگر پزشک به این نتیجه برسد که افسردگی به دلیل مسائل فیزیکی نیست، به احتمال زیاد شما ممکن است لازم باشد با یک روانپزشک، روانشناس، یا مشاور حرفه ای صحبت کنید.

همه متخصصان روانشناختی می توانند شما را در درمان افسردگی راهنمایی کنند. به طور کلی، دو نوع درمان وجود دارد:

1. -      داروهای ضد افسردگی: این داروها با مراجعه به روانپزشک تجویز می شود.  
2. -      روان درمانی یا مشاوره: یک روانشناس با تجربه، می تواند به شما کمک کند تا مشکلاتی که باعث افسردگی می شود و راه هایی برای رفع مشکلات را پیدا کنید. توجه کنید بسیاری از بیماران با ترکیب دارو و روان درمانی سریعتر بهبود می یابند.

افراد می توانند به روانشناسان مستقر در مراکز خدمات جامع سلامت مراجعه و خدمات مشاوره رایگان دریافت کنند.

«سیمین تاج دهقانی»، کارشناس مسوول سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز