افزایش سن با تغییرات زیادی در ترکیب بدن از جمله کاهش توده عضلانی، کاهش توده استخوانی و افزایش
توده چربی همراه است و هیچ کاهشی در اجزای
ترکیب بدن با افزایش سن، چشمگیرتر و بالقوه تر از کاهش توده عضلانی نیست.

برای کاهش وابسته به سن بافت ماهیچه ای، اصطلاح «سارکوپنی» ارایه
شده است؛ عضله اسکلتی، به عنوان بزرگترین واحد بدن با بیش از 50 درصد پروتئین، از
سومین دهه زندگی شروع به کاهش می کند. به طوری که پس از 35 سالگی، به ازای هر سال،
2-1 درصد از توده عضلانی و 5/1 درصد از قدرت عضلانی یک فرد سالم کاسته می شود که
این میزان برای افراد بالاتر از 60 سال به سالانه 3 درصد افزایش می یابد. بر اساس
مطالعات، بین سنین 60-20 سالگی، حدود 40 درصد سطح مقطع عضلانی ران کاهش می یابد.

 

در سال 2010 میلادی، کارگروه سارکوپنی در سالمندان اروپا،
سارکوپنی را سندروم سالمندی با از دست دادن پیشرونده توده عضلانی، کاهش قدرت
ماهیچه ای و عملکرد فیزیکی معرفی کردند که با افزایش خطر پیامدهای منفی سلامت از
جمله ناتوانی جسمی، کاهش کیفیت زندگی و مرگ همراه است.

علت ایجاد سارکوپنی

سارکوپنی به عنوان یک پیامد چندعاملی پزشکی، رفتاری و تغذیه
ای مطرح شده است.

تغییرات هورمونی، از جمله کاهش هورمون های آنابولیکی مثل تستوسترون، دهیدرواپی
آندسترون، هورمون رشد و فاکتور رشد شبه انسولین با پیری اتفاق می افتد. در این میان، تستوسترون
مهمترین هورمون تعیین کننده کاهش توده عضلانی و قدرت ماهیچه ای است که علاوه بر
نقش در تولید پروتئین، در حفظ سلول های ماهیچه ای هم نقش دارد.

از دیگر عوامل احتمالی در پاتوژنز سارکوپنی می توان به تغییر در سیستم عصب گیری عضله، کاهش تراکم
مویرگی و خونرسانی ضعیف عضله، تسریع مرگ سلولی و کاهش تعداد سلول های عضلانی اشاره
کرد.

پیری با بی اشتهایی فیزیولوژیک، کاهش دریافت غذایی و سوء تغذیه،
تغییر در فعالیت بدنی و بی تحرکی مرتبط است. همچنین مقاومت به انسولین که با پیری
و چاقی ایجاد می شود، نقش مهمی در کاهش گلوکز و پروتئین در دسترس برای ساخت ماهیچه
دارد.

پیامدهای سارکوپنی

سارکوپنی نتیجه نامطلوب شناخته شده پیری و عامل اصلی تعیین
کننده فرتوتی، ناتوانی و مرگ زودرس است. این تغییرات وابسته به سن با افزایش خطر
ابتلا به بیماری های مزمن متابولیکی مانند پوکی استخوان، چاقی، دیابت نوع دو، انواع
سرطان ها، بیماری های قلبی عروقی و تنفسی مرتبط است و از علت های اصلی اختلال
حرکتی و ناتوانی های جسمانی، خطر افتادن و شکستگی استخوان، تغییر در کنترل قند خون
و سوخت و ساز بدن (مقاومت انسولینی و کاهش متابولیسم پایه)، از دست دادن استقلال
فردی و افزایش احتمال بستری شدن در بیمارستان است.

نتایج مطالعات نشان دهنده این است که افراد دچار سارکوپنی،
سه برابر بیشتر نسبت به افراد بدون سارکوپنی در معرض خطر افتادن قرار دارند و
احتمال ناتوانی های فیزیکی و اختلال عملکردی در جمعیت مبتلا به سارکوپنی، دو تا سه
برابر بیشتر است. بدین ترتیب سارکوپنی باعث تحمیل هزینه های بالا به سیستم مراقبت
بهداشتی و کاهش کیفیت زندگی می شود.

به طور کلی بر اساس متاآنالیزهای انجام شده، شیوع سارکوپنی
در بین سالمندان 70-60 سال، حدود 13-5 درصد و سالمندان بالای 80 سال بیش از 50
درصد است./101

«نسرین نسیمی»، کارشناس ارشد علوم
بهداشتی در تغذیه دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز

پایان خبر