در حال حاضر در حدود ۲۲ درصد از جمعیت ۱۸ ساله به بالا در کشور مبتلا به پرفشاری خون هستند و در جامعه ۳۰ سال به بالا نیز، ۳۱ درصد از افراد، این بیماری رنج می‌برند. تنها 60درصد مردم کشور از بیماری دیابت یا فشارخون بالای خود اطلاع داشته و ۴۰ درصد از بیماری خود بی اطلاع هستند. از ۶۰ درصد افراد مطلع از بیماری خود نیز ۵۷ درصد دارو مصرف می کنند و 63 درصد با وجود اطلاع از بیماری خود، دارو مصرف نمی کنند.

درمان مداوم فشارخون و بهبود در نتیجه فشارخون از عوامل اصلی کاهش چشمگیر بیماری های قلبی و سکته در سنین مختلف بوده است. بسیاری از عوامل ممکن است نقش مهمی در شکاف بین اهداف کنترل فشار خون جمعیت و سطوح کنترل مشاهده شده فعلی داشته باشد. از مهمترین عوامل، میزان پایبندی بیماران به درمان تجویز شده است. هماهنگی درمانی، کنترل فشار خون را در بیماران مبتلا به فشار خون مقاوم بهبود می بخشد.

از آنجایی که افراد مبتلا به پرفشاری خون اغلب از علائم خاصی شکایت نمی کنند، لازم است بیماران ارتباط کامل درمان ضد فشار خون را که باید مادام العمر برای بهبود پیش آگهی از سکته های قلبی عروقی انجام شود، درک کنند. علاوه بر این، عوارض جانبی، چند دارویی، عدم درک اهداف درمانی و مشارکت محدود بیمار در تصمیم‌گیری‌ های درمانی، به کاهش پایبندی به درمان منجر می شود. عوامل تعیین کننده پایبندی به درمان، همچنین شامل سوابق حضور ضعیف در کلینیک، تکرار نامنظم دستور تجویز و پیچیدگی برنامه های درمانی است.

شواهد فزاینده نشان می‌دهد که باورهای بیماران مانند عدم بینش بیمار نسبت به بیماری و فقدان باور واقعی به اولویت درمان پیشگیرانه نیز تعیین‌کننده‌ هایی مهم در این فرآیند است. همچنین دسترسی به داروها و هزینه آنها به وضوح برای پایبندی مهم است.

رژیم‌های دارویی پیچیده، از جمله چنددارویی و دوزهای متعدد روزانه، در کاهش پایبندی موثر است.

بزرگسالان مبتلا به فشارخون بالا، اغلب دارای چندین بیماری مزمن هستند؛ از جمله افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه و سایر اختلالات سلامت رفتاری مانند سوء مصرف مواد مخدر و الکل که همگی می تواند بر پایبندی به داروها و سبک زندگی سالم تأثیر منفی بگذارد و در بیماران مسن می تواند منجر به از دست دادن دوز و مصرف بیش از مقدار تجویز شده شود و ممکن است مسمومیت دارویی به همراه داشته باشد.

ناتوانی های عمده و کیفیت پایین زندگی نیز می تواند پایبندی دارو را مختل کند، به ویژه زمانی که دارو به سرعت، ناتوانی را کاهش نمی دهد.

در میان عوامل کنترل شده از سوی بیمار، عدم پذیرش تشخیص، مانع اصلی پایبندی است. اگر بیماران احساس کنند که داروهای تجویزی در کنترل فشار خون بالا مؤثر نیست یا اثرات نامطلوب عمده ای دارد، نشان داده شده است که در پایبندی به آن تأثیر منفی می گذارد. از سویی دیگر خود اصطلاح فشارخون بالا با افزایش استرس مرتبط است و می تواند تأثیر منفی بر پایبندی به دارو داشته باشد.

همچنین علاوه بر این، بیمارانی که از داروهای طب سنتی استفاده می ‌کنند، کمتر به داروهای تجویزی پایبند هستند.

با توجه به اهمیت شناسایی زودهنگام بیماری های مزمن در کاهش عوارض این بیماری ها، پویش ملی سلامت با شعار «آگاهی زودتر، مراقبت موثرتر» از ۲۰ آبان در استان همزمان با سراسر کشور آغاز شده است و در این پویش افراد بالای ۱۸ سال و تمامی مادران باردار در هر سنی با اندازه گیری فشار خون و انجام رایگان آزمایش قند خون در مراکز دولتی ارائه دهنده خدمت در مناطق شهری و روستایی، مورد ارزیابی قرار می گیرند.

«محسن ایزدی»، کارشناس بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز