ساعت های نخست تولد نوزاد، دارای اهمیتی ویزه است که باید مراقبت های بهداشتی در این ساعت ها، مورد توجه قرار گیرد. در این مطلب مراقبت های بهداشتی در 6 تا 12 ساعت ابتدایی تولد نوزاد را دنبال می کنیم.

1. -     مراقبت از بند ناف

به کار بردن وسایل استریل و دقت در گره زدن بند ناف، از ابتلای نوزاد به کزاز جلوگیری می کند.

مهمترین و شایع ترین راه انتقال عفونت به بندناف، دست های آلوده مراقبان است.

شایع ترین دوره خطر انتقال عفونت در 2تا 3روز نخست عمر است. استفاده از الکل یا بتادین و سایر مواد آنتی سپتیک به صورت رایج در مراقبت بند ناف توصیه نمی شود و بهترین روش مراقبت از بند ناف، خشک و تمیز نگه داشتن آن است.

در صورت آغشته شدن بند ناف به مواد آلوده، تمیز کردن آن با آب و صابون کافی است. زمان طبیعی افتادن بند ناف بین پنج تا پانزده روز است.

 2-  مراقبت از پوست نوزاد

از حمام دادن نوزاد دست کم در شش ساعت نخست تولد و یا تا تثبیت کامل وضعیت او پرهیز کنید.

برای پیشگیری از انتقال عفونت ضروری است خون، ترشحات و مکونیوم بعد از تولد با استفاده از آب ولرم و پنبه تمیز پاک شود.

مناسب ترین زمان برای نخستین حمام کامل نوزاد بعد از ساعت 24 عمر است.

می توان نوزاد را با یک صابون یا شامپوی مخصوص بچه شست و شو کرد، اما پس از استحمام باید بدن نوزاد، به ویژه سر او خوب خشک شده و حوله خیس را کنار گذاشت.

برای ضدعفونی زخم های سطحی «کلرهگزیدین» بی خطر و مفید است.

3-مراقبت از چشم نوزاد

قبل از آنکه چشم های نوزاد باز شود، حاشیه پلک های او باید به وسیله سواب های استریل مرطوب پاک شود. برای هر چشم یک سواب و از سطح داخل به سمت خارج استفاده می شود.

طبق دستورالعمل کشوری تجویز پماد و قطره چشمی برای پیشگیری از عفونت های چشمی نوزاد توصیه نمی شود.

در صورت ابتلای مادر به عفونت «گنوکوکی» یا «کلامیدیایی»، استفاده یک دوز پماد یا قطره چشمی مناسب، بر اساس تجویز پزشک توصیه می شود.

4- تزریق ویتامینK

برای پیشگیری از کمبود ویتامین K و عوارض ناشی از آن، تزریق ویتامین K در یک ساعت پس از تولد توصیه می شود.

5- ایمن سازی نوزادان

• واکسن هپاتیت B: عضلانی تزریق می شود.
• واکسنBCG  داخل جلد در ساعات نخست تولد
• قطره فلج اطفال OPV موقع ترک زایشگاه

 6- غربالگری نوزادی

غربالگری دوره نوزادی اغلب برای تشخیص اختلالات متابولیک مادرزادی فنیل کتونوری و هیپوتیروئیدی، انجام می شود

دلایل انجام غربالگری:

الف_ وضعیت های یاد شده در صورت تشخیص و درمان دیر هنگام، منجر به ناتوانی های دائمی یادگیری شده و ممکن است باعث شود فرد هرگز قادر به زندگی مستقل نباشد و از رشد و تکامل طبیعی باز ماند.

ب_ با تشخیص زودرس و درمان مناسب، اغلب کودکان مبتلا می توانند دارای رشد و تکامل طبیعی عصبی باشند.

 7-غربالگری شنوایی

شیوع کاهش شنوایی متوسط و شدید یا فقدان شنوایی در نوزادان، یک تا دو در هزار تولد زنده است.

غربالگری شنوایی با تشخیص زودهنگام، امکان مداخله و پیگیری در زمان مناسب و کاهش اختلالات تکاملی در شیرخواران را در پی دارد.

غربالگری باید قبل از ترخیص از بیمارستان انجام شود، اما در صورت عدم امکان، به والدین توصیه می شود در نخستین فرصت غربالگری نوزادشان را انجام دهند.

دکتر «آذر نعمت اللهی»، مدیرگروه مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز