افزایش وزن در دوران بارداری یک پدیده طبیعی و برای حمایت از رشد و تغذیه جنین، ضروری است. بخشی از افزایش وزن بارداری از وجود جنین ناشی می‌ شود. اما دیگر علت آن به بخش‌ های مختلف بدن مادر مربوط است.

اگر افزایش وزن مادر طی دوران بارداری بیشتر از یک کیلوگرم در هفته باشد یا اگر وزن گیری مادر بعد از هفته بیستم بارداری بیشتر از سه کیلوگرم در ماه باشد یا اگر شیب نمودار وزن گیری مادر از شیب نمودارهای مرجع بیشتر شود، افزایش وزن مادر بیش از حد انتظار و افراطی است.

افزایش وزن افراطی در طول بارداری ممکن است به مشکلات جسمانی و روحی مادر و نوزاد (به عنوان مثال، ابتلای مادر به دیابت بارداری یا ابتلای نوزاد به چاقی در آینده) منجر شود.

رعایت نکردن اصول تغذیه سالم، فعالیت بدنی ناکافی، استرس و اضطراب جزو عوامل موثر در افزایش وزن افراطی مادران در دوره بارداری است. از همین روی، برای جلوگیری از افزایش وزن افراطی مادران باردار انجام فعالیت بدنی به طور منظم، مدیریت استرس و اصلاح برنامه غذایی توصیه می شود.

مراجعه به روانشناس برای مدیریت تنش های دوره بارداری و مراجعه به مشاور تغذیه برای تنظیم برنامه غذایی مناسب هر فرد کمک کننده است. در ادامه برخی از پیشنهادات تغذیه ای برای جلوگیری از افزایش وزن افراطی در دوران بارداری را دنبال می کنیم:

• مصرف شیر، ماست و پنیر کم چرب که بهتر است حاوی پروبیوتیک باشد.
• محدود کردن مصرف انواع تنقلات شیرین یا پرچرب مانند کیک خامه اى، نان قندی، نان شیرمال، انواع شیرینی ها، کمپوت میوه، چیپس، پفک، نوشابه ها، شربت، آبمیوه های صنعتی، پیراشکى و شکلات
• خودداری از خرید یا نگهداری تنقلات کم ارزش در منزل
• صرف وعده های اصلی و میان وعده ها در ساعات ثابت
• اجتناب از سرخ کردن مواد غذایی و تا حد امکان طبخ غذاها به شکل آب پز، بخارپز و کبابى
• محدود کردن استفاده از کله پاچه، دل، قلوه، زبان، مغز، سوسیس، کالباس، پیتزا و انواع غذاهای آماده و کنسروی
• کاهش مصرف کره حیوانى، مارگارین، خامه، سرشیر، دنبه و پیه و حذف چربی هاى قابل رویت گوشت قرمز و پوست مرغ قبل از طبخ
• خوددارى از مصرف سس هاى چرب مانند مایونز و به جای آن استفاده از افزودنی های سالم مانند ماست کم چرب، آبلیمو، آب نارنج و آبغوره
• استفاده از ظروف نچسب (تفلون) براى طبخ غذا به منظور کاهش مقدار روغن مصرفى
• استفاده از نان و غلات حاوی سبوس مانند برنج قهوه ای، ماکارونی سبوس دار و نان کامل
• استفاده از خود میوه به جاى آب میوه تا حد امکان
• استفاده بیشتر از سبزی ها و مواد غذایى حاوى آنتى اکسیدان ها مانند سیر، کلم، قارچ، گوجه فرنگى، شلغم، هویج، کدو تنبل و فلفل دلمه اى به ویژه نوع رنگى آن ها
• صرف غذا به صورت آهسته و با آرامش
• کشیدن غذا در ظرف های کوچک برای جلوگیری از مصرف بیش از حد غذا/ ف. نوروزی فرد

«سحر فصحتی»، دکترای تخصصی علوم تغذیه، دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز