در یک بارداری موفق، مادر و نوزاد هر دو در پایان سلامت هستند
و در این زمینه تغذیه صحیح بسیاز تاثیرگذار است. وزن مناسب مادر در آغاز بارداری و
وزن گیری مطلوب در دوران بارداری عامل مهمی در سلامت مادر و جنین است. افزایش وزن محدوده
مشخصی دارد که بر اساس شاخص توده بدنی (BMI) پیش از بارداری و برنامه مراقبت ماردان باردار، با تلاش مراقبان
سلامت و بهورزان تعیین و به طور مرتب پایش می شود.

 

تعریف مادر باردار دچار کمبود وزن

اگر بر اساس وزن پیش از بارداری BMI مادر کمتر از 18 و نیم باشد، مادر باردار، لاغر محسوب می شود. در
دوران بارداری روند وزن گیری مادر، نشانه وضعیت مناسب تغذیه است، بنابراین چنانچه شیب
نمودار وزن مادر از منحنی مرجع کمتر باشد و یا منحنی مسطح شود، وزن گیری مادر نامطلوب
و کمتر از حد انتظار است.

مواد مغذی موردنیاز دوران بارداری

در دوران بارداری مادر باید به مقدار کافی انرژی و مواد
مغذی ضروری در این دوران را دریافت کند تا وزن گیری مطلوبی داشته باشد. این مواد
عبارتند از:

کربوهیدرات

کربوهیدرات ماده
اصلی تامین کننده انرژی است و شامل مواد غذایی حاوی نشاسته و قندها می شود.

پروتئین

پروتئین نقش
مهمی در رشد و ساخت سلول ها و بافت ها دارد و کمبود آن موجب اختلال در رشد می شود.

چربی

چربی منبع مهم تامین
کننده انرژی و ویتامین های محلول در چربی(A,D,K,E) است.

ویتامین ها و مواد معدنی

ویتامین ها و مواد معدنی نقش مهمی در متابولیسم و سلامت
ارگان های مهم بدن را دارند. ویتامین های گروه B به ویژه ویتامین B9 و ویتامین D از مهم ترین ویتامین های موردنیاز این دوران
هستند. آهن، کلسیم و ید مهمترین مواد معدنی موردنیاز در دوران بارداری است.

توصیه های تغذیه ای در مادران باردار لاغر (BMI<18.5)

کمبود دریافت مواد غذایی، کم اشتهایی، فعالیت زیاد بدنی و
مشکلات بهداشتی از دلایل لاغری بانوان در دوران بارداری است. بنابراین نخستین
اقدام، تعیین دلیل لاغری یا وزن گیری ناکافی مادر است. پس از آن در صورتی که لاغری
مادر به دلیل کمبود دریافت مواد غذایی باشد، باید انرژی و در کنار آن سایر مواد
مغذی در رژیم غذایی مادر افزایش یابد.

راه های افزایش دریافت انرژی (مقوی کردن)

·        
استفاده
از مربا، عسل، خرما، شیره انگور و شیره خرما، سرشیر و خامه و کره همراه با صبحانه

·        
استفاده
از دست کم دو میان وعده شامل بیسکوئیت (بهتر است سبوس دار باشد)، کیک، کلوچه، نان
و پنیر، نان و سیب زمینی، نان و تخم مرغ، نان و خرما یا نان شیرمال همراه با یک
لیوان شیر و انواع میوه، در فواصل وعده های غذایی اصلی

·        
مصرف
مقدار بیشتری از گروه نان و غلات مثل نان، برنج و ماکارونی. بانوان لاغر می توانند
روزانه تا 11 واحد از این گروه که معادل 330 گرم نان یا 770 گرم برنج پخته (حدود 6
کفگیر) است، مصرف کنند.

·        
استفاده
بیشتر از سیب زمینی در انواع غذاها و یا در میان وعده ها

·        
مصرف
نان همراه با سایر غذاها در وعده های غذایی ناهار و شام

·        
استفاده
از بستنی و میوه های شیرین (انگور، خربزه، انجیر، توت، خرما)، شیرینی و انوع
خشکبار به عنوان میان وعده

·        
استفاده
از لبنیات پرچرب مانند شیر و ماست پرچرب، پنیر خامه ای و کشک

·        
اضافه
کردن مقداری کره به غذا در هر وعده غذایی

·        
استفاده
از روغن زیتون داخل سالاد

·        
استفاده
از قلم گوسفند و گاو در طبخ غذاها

راه های افزایش دریافت پروتئین، ویتامین ها و
مواد معدنی (مغذی کردن وعده های غذایی)

·        
افزایش
دریافت گروه شیر و لبنیات در وعده اصلی و یا به عنوان میان وعده

·        
افزایش
دریافت گروه گوشت، تخم مرغ و همچنین گروه حبوبات و مغزها. تهیه غذا با انواع گوشت
ها و تخم مرغ و حبوبات و مصرف مغزها در تهیه غذا و میان وعده

·        
افزایش
دریافت گروه میوه ها وسبزی ها به همراه غذای اصلی مانند سبزی خوردن و سالاد و یا
مصرف میوه ها و برخی سبزی ها نظیر هویج در میان وعده ها

راه های افزایش اشتها و کاهش مصرف انرژی
دریافت شده در خانم های باردار لاغر

·        
استفاده
از سبزی های رنگی برای زیباسازی غذاها و افزایش اشتها

·        
استراحت
کافی در طول روز و پرهیز از فعالیت بدنی زیاد

·        
جلب
حمایت همسر و افراد خانواده و کمک به مادر در انجام کارهای منزل و ایجاد محیط آرام
برای مادران باردار

«رزیتا ضیائی»، کارشناس تغذیه مرکز بهداشت شهرستان استهبان