سرطان پستان شایعترین سرطان در زنان است و سالیانه در استان فارس 1360 مورد جدید بیماری شناسایی و ثبت می شود. با توجه به اهمیت آگاهی در خصوص این بیماری، از نهم مهر تا نهم آبان، در ایران پویش ملی پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان در حال برگزاری است.

در برنامه های پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان باید دو اصل مهم را بدانیم:

1.                  راه های پیشگیری از سرطان
2.                  علایم هشداردهنده سرطان

عوامل خطر سرطان پستان و پیشگیری از آن را بیشتر بشناسیم

ترکیبی از عوامل از جمله عوامل ژنتیکی، محیطی و شیوه زندگی برای ایجاد سرطان لازم است. بعضی از این عوامل می تواند اصلاح شود و بعضی دیگر خارج از اراده فرد و غیر قابل اصلاح است. بنابراین افراد می توانند قدم هایی را برای کاهش خطر بیماری بردارند. خوشبختانه بیشتر عوامل خطری که سبب سرطان پستان می شوند قابل اصلاح هستند.

عوامل خطر غیرقابل اصلاح

سن بالا: با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان پستان افزایش می یابد. بیشتر موارد سرطان پستان در سن بالای 50 سالگی بروز می یابد.

سابقه خانوادگی و جهش های ژنی: سابقه خانوادگی مثبت، خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد. در 20 تا 30 درصد مبتلایان به سرطان پستان سابقه خانوادگی وجود دارد.

مطالعات نشان می دهد که شاید تنها حدود 10درصد موارد سرطان پستان با عوامل ارثی مرتبط است و این ممکن است برخی از زنان را وادار کند تا به روش های پیشگیری و بررسی های غربالگری اهمیت دهند.

سن قاعدگی کمتر از 11 سال: شروع قاعدگی در سنین پایین تر یک عامل خطر برای سرطان پستان است. در نخستین قاعدگی در سن نوجوانی، بافت پستان در معرض استروژن ها و دیگر هورمون ها قرار می گیرد و مواجهه با سطوح دائمی هورمونی افزایش می یابد. قاعدگی در دختران چاق و بی تحرک زودتر اتفاق می افتد. بنابراین آموزش اهمیت فعالیت بدنی و داشتن یک رژیم غذایی سالم به نوجوان و والدین آنان ضروری است. به ازای هر سال قاعدگی زودرس، خطر سرطان پستان چهار درصد افزایش می یابد.

سن یائسگی بالای 54 سال: یائسگی در سن بالاتر با افزایش خطر سرطان پستان ارتباط دارد. توقف چرخه های قاعدگی منجر به کاهش سطوح هورمون های مترشحه داخلی و خاتمه تکثیر سلول های پستان که در طول سال های تولید مثلی دیده شده می شود. خطر سرطان پستان به ازای هر سال تاخیر در یائسگی تا سه درصد افزایش می یابد.

قد: زنان قد بلند با افزایش خطر سرطان پستان مواجه هستند. قد در بزرگسالان می تواند یک شاخص بارز برای میزان دریافت تغذیه در دوران کودکی و نوجوانی باشد و رشد سریع با بلندی قد در ارتباط است که می تواند منجر به افزایش خطر جهش سلولی و بالارفتن خطر سرطان شود.

زمینه نژادی و قومی: زنان سفیدپوست خطر بالاتری از سرطان پستان را نسبت به زنان آمریکایی آفریقایی تبار دارا هستند و زنان آسیایی تبار، اسپانیایی تبار و بومی آمریکا به طور قابل ملاحظه ای خطر پایین تری را در مقایسه با دیگر گروه های نژادی و قومی دارند. که مقدار زیاد تفاوت در خطر، احتمالا ناشی از تفاوت های اقتصادی اجتماعی و هم چنین شیوه ی زندگی و عوامل محیطی است.

وضعیت اقتصادی اجتماعی بهتر: خطر سرطان پستان با وضعیت اقتصادی اجتماعی بهتر مرتبط است. زنان با وضعیت اقتصادی اجتماعی بالاتر ، تمایل دارند که بارداری را دیرتر شروع کنند و بچه های کمتری داشته باشند که هر دو عامل به عنوان افزایش خطر سرطان پستان هستند.

سابقه هیپرپلازی ( رشد بیش از حد سلول ها) در پستان: زنانی که از نظر بافت شناسی دارای یک سابقه قطعی بیماری خوش خیم «پرولیفراتیو» پستان هستند، در معرض افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان قرار دارند. بیماری خوش خیم پرولیفراتیو، یک تکثیر غیرعادی سلول ها در مجاری و لوبول های پستان را شامل می شود.

دکتر «زهرا خسروی زادگان»، کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز