نوشیدنی ها، بخش مهمی از نیاز روزانه بدن به مایعات را تأمین می کنند. همانگونه که انتخاب یک نوشیدنی مفید و مغذی تأثیر مطلوبی در سلامت شخص دارد، نداشتن دقت در انتخاب آن نیز می تواند سلامت را به خطر اندازد. مقدار کالری نوشیدنی ها بسیار متفاوت است. حجم مصرف روزانه برخی نوشیدنی ها مانند آبمیوه های صنعتی و نوشابه های گازدار و نیز کالری دریافتی از طریق این نوشیدنی ها بالا است.

نوشیدنی هایی مانند شیر کم چرب، دوغ و یا آبمیوه تازه (طبیعی) علاوه بر تأمین برخی از ریزمغذی های اساسی موردنیاز بدن، دارای کالری نیز هست، اما آب و سایر نوشیدنی های غیر شیرین مانند چای و قهوه می تواند مقداری از مایعات موردنیاز بدن را تأمین کند؛ در حالی که کالری بسیار اندکی دارند و بدون کالری در نظر گرفته می شود. برای محدود کردن مقدار کالری دریافتی و داشتن وزن متعادل و مناسب توصیه می شود آب و سایر نوشیدنی های فاقد کالری یا دارای کالری اندک مصرف و نوشیدنی های پرکالری محدود شود. در ادامه با انواع نوشیدنی ها آشنا شویم:

1. نوشیدنی های حاوی قند افزوده (غیر رژیمی)

ترکیب اصلی این نوشیدنی های شیرین، آب است. دلیل عدم مصرف این نوشیدنی ها از سوی کودکان و نوجوانان این است که اینگونه نوشیدنی ها هیچگونه ماده مغذی برای بدن فراهم نمی کند، ضمن اینکه حاوی مقادیر بالای شکر یا شربت ذرت با فروکتوز بالا است که می تواند زمینه ساز بروز اضافه وزن در همه گروه های سنی به ویژه کودکان و نوجوانان شود. سایر ترکیبات موجود در این دسته از نوشیدنی ها شامل طعم های دهنده های مصنوعی و طبیعی و یا اسیدهایی مانند اسید سیتریک و اسید فسفریک است. بسیاری از این نوشیدنی ها نیز حاوی کافئین است؛ با آنکه کافئین زیان آور نیست، اما ماده ای محرک است که می تواند بر هوشیاری و الگوی خواب کودکان تأثیر منفی بگذارد. کافئین می تواند سبب هیجان زدگی، عصبانیت، سردرد و یا گیجی در کودکان و نوجوانان شود.

2. نوشیدنی های رژیمی

نوشیدنی های رژیمی، نوشیدنی هایی هستند که امروزه در بازار اقصی نقاط جهان ارائه و مورد استقبال عموم به ویژه افراد چاق واقع شده است. نوشیدنی های رژیمی حاوی شیرین کننده مصنوعی بوده که در مادران باردار، مبتلایان به بیماری فنیل کتونوری و همچنین افرادی که عادت به مصرف مکرر این نوشیدنی ها دارند، می تواند خطرساز باشد؛ به نحوی که خطر زایمان زودرس را در مادران باردار افزایش دهد. از طرف دیگر مصرف نوشابه های گازدار رژیمی نه تنها موجب کاهش وزن نمی شود، بلکه افزایش وزن را نیز به علت تحریک اشتها به دنبال دارد. مردم اغلب اوقات برای رعایت رژیم لاغری، به اشتباه نوشیدنی های رژیمی مصرف می کنند، یعنی برای کاهش وزن یا جلوگیری از چاقی به جای نوشابه های معمولی، نوشابه های رژیمی می نوشند، در حالی که علت اصلی چاقی، نوع نوشابه نیست، بلکه مقدار و نوع رژیم غذایی این افراد است. به عبارت دیگر نمی توان هر نوع و هر مقدار از مواد غذایی را مصرف کرد و ادعا کرد که چون نوشابه رژیمی مصرف می شود، چاقی را به دنبال ندارد.

در پایان این نکته مهم را در نظر داشته باشیم که آب بهترین نوشیدنی است و باید بخش اعظم مایعات دریافتی ما را تشکیل دهد. انواع نوشابه ها، شربت ها و آبمیوه های صنعتی، شکر بسیار زیاد و ویتامین و املاح معدنی بسیار کم دارد؛ به عبارت دیگر مقدار کالری بالایی داشته و در عین حال، به ندرت حاوی مواد مغذی است. چای و قهوه نیز می تواند تأمین کننده بخشی از مایعات بدن باشد، اما کافئین موجود در آن اثر ادرارآور داشته و ممکن است سبب کاهش آب بدن شود. بنابراین توصیه می شود در موارد کمبود آب بدن و نیاز به نوشیدن مایعات، آب به عنوان بهترین نوشیدنی مصرف شود. مصرف روزانه دست کم 8 لیوان آب به بزرگسالان توصیه می شود.

«مریم کمالی»، کارشناس تغذیه شبکه بهداشت و درمان شهرستان فیروزآباد