دستگاه های ارتودنسی در دهان، موانعی هستند که مواد غذایی در آنها گیر می کنند؛ این مساله باعث پوسیدگی سریع تر و بیشتر دندان ها می شود و بدین ترتیب اگر بیماران در ارتودنسی به تمیز کردن دندان ها و لثه خود اهمیت ندهند، پوسیدگی دندانی و بیماری های لثه خیلی زود به سراغ آنها می آید.

نکته کلیدی برای داشتن دندان ها و لثه های سالم، برطرف کردن پلاک های میکروبی است که به طور مرتب به صورت یک لایه نازک چسبناک بی رنگ روی دندان ها تشکیل شده و باعث پوسیدگی دندان ها و بروز بیماری های لثه می شود.

به همین منظور انجام نکاتی که در زیر به آنها اشاره می شود می تواند کمک کننده باشد.

• دندان ها، لثه ها و دستگاه های ارتودنسی خود را سه بار در طول شبانه روز و به ویژه پس از خوردن غذا مسواک بزنید.
• در حین درمان، غذاهای بیشتری بین دندان ها و دستگاه های ثابت جمع خواهد شد، بنابراین بین دندان های خود را دست کم یکبار در روز و به ویژه پیش از خواب شبانه با نخ دندان تمیز کنید تا چیزی آنجا باقی نماند.  
• نخ کشیدن با وجود وسایل ارتودنسی باید با دقت و بدون آسیب زدن به سیم ها و براکت ها انجام شود.
• برای نخ دندان کشیدن در بین دستگاه های ثابت از نخ دندان مخصوص ارتودنسی و یا برس های ریز بین دندانی استفاده نمایید.
• حتماً خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید، چون این ماده تا حدودی از پوسیدگی دندان پیشگیری می کند. 
• محلول شست و شوی دهان که حاوی فلوراید است را در تمام طول مدت درمان حداقل هفته ای 2 بار استفاده کنید تا از پوسیدگی پیشگیری شود.
• مسواک و خمیر دندان خود را همیشه همراه داشته باشید، تا بتوانید حتی زمانی که در منزل نیستید دندان ها و لثه خود را تمیز کنید. 
• پس از مصرف هر وعده غذا و یا پس از هرگونه مواد غذایی، دست کم به مدت پنج دقیقه مسواک بزنید.  

روش اصلی تمیز کردن دندان ها:

• ابتدا قطعات متحرک دستگاه های خود همچون هدگیر و کش ها را جدا کنید.
• مسواک خود را در زاویه 45 درجه نسبت به لثه نگه داشته و به صورت ملایم حرکات دورانی در مورد هر دندان به طور جداگانه و به مدت حداقل 30 ثانیه انجام دهید؛ چنین حرکاتی را در مورد سطوح داخلی و بیرونی (هر دو سطح) هر دندان انجام دهید.
• فراموش نکنید سطوح جونده دندان های عقبی را حتماً تمیز کنید و مطمئن شوید که سطوح بیرونی و درونی و جونده آخرین دندان ها را نیز به طور کامل تمیز کرده اید.
• هنگام تمیز کردن دندان هایی که دستگاه های ارتودنسی روی آن قرار دارند، دقت کنید که با احتیاط زیاد این کار را انجام دهید تا به این دستگاه ها آسیب نزنید.  

استفاده از نخ دندان برای تمیز کردن بین دندان ها:

• نخ دندان پلاک های میکروبی و مواد غذایی که در بین دندان ها و زیر لبه لثه قرار دارند را تمیز می کند؛ در این نواحی، پرزهای مسواک نمی توانند وارد شده و آنجا را تمیز کنند در واقع استفاده نکردن از نخ دندان به این معنی است که شما 40 درصد از سطوح دندانی خود را آلوده رها کرده اید.
• وقتی بین دو دندان را تمیز کردید، برای تمیز کردن ناحیه دیگر از قطعه نخ دندان جدید استفاده کنید.
• در صورت مشکل بودن استفاده از نخ دندان، از برس های ریز بین دندانی در حد فاصل براکت ها و سپس در آخر کار از دهانشویه برای خارج کردن باقیمانده ذرات غذایی استفاده کنید.  

از چه خمیر دندان و مسواکی استفاده کنیم؟

از مسواکی که مخصوص بیمار ارتودنسی ساخته شده و از هر خمیر دندانی که حاوی فلوراید باشد، می توانید برای پیشگیری از پوسیدگی دندان استفاده کنید.  

چگونه دستگاه متحرک خود را تمیز کنیم؟

• پس از خارج کردن پلاک متحرک از دهان خود ابتدا دندان ها و لثه خود را تمیز کرده و پس از استفاده از مسواک و مقدار کمی خمیر دندان دستگاه متحرک خود را نیز تمیز کنید.
• فراموش نکنید دهان خود را با محلول شست و شوی دهان که حاوی فلوراید است، بشویید.
• نواحی از لثه خود را که توسط دستگاه متحرک پوشیده می شود، به آرامی و با احتیاط مسواک بزنید.

دکتر «فرزانه گل ­فشان» متخصص ارتودنسی و عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز