برای پخش گاز در سراسر بدن حدود چهار تا شش ساعت زمان نیاز است؛ مدت زمانی که ما در خواب هستیم و گاز سمی در حال پخش در هوای اتاق است.

هجوم هوای سرد به مناطق مختلف کشورمان و افزایش استفاده از وسایل گرمایشی که اغلب گازسوز است، خطرات ناشی از مسمومیت با مونواکسید کربن (گازگرفتگی) را افزایش می دهد.

مونوکسید کربن گازی بی ‌رنگ، بی ‌بو، بی ‌مزه و غیر محرک است و مسمومیت با آن به سادگی رخ می‌ دهد.

مسمومیت با مونوکسید کربن بر اثر تنفس این گاز خطرناک ایجاد می‌شود که بر اثر تنفس بیش از اندازه، در خون جایگزین اکسیژن می ‌شود و با از بین رفتن اکسیژن، سلول‌ ها در سراسر بدن می‌ میرد و فعالیت اندام‌ها متوقف می‌ شود.

این مسمومیت به وسیله انواع وسایل گازسوز از جمله بخاری، آبگرمکن، پیک نیک و حتی زغال ایجاد می ‌شود و اغلب در فصل سرما و زمستان رخ می دهد.

توصیه هایی برای پیشگیری از مسمومیت با گاز منوکسید کربن:

• از نگهداری کودک در داخل خودروی روشن و در پارکینگ های طبقاتی خودداری کنید و به محض رسیدن به درب ورودی این نوع پارکینگ ها، از همراه خود بخواهید کودک را از خودرو خارج کرده و به فضای آزاد ببرد و سیستم جریان هوا از خارج به داخل اتاق ماشین را ببندید.
• استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد و کنترل و انسداد منافذ مسیر دودکش، قبل از راه اندازی بخاری بهترین راه پیشگیری از بروز حوادث مسمومیت به‌ شمار می‌رود.
• دقت و توجه به داغ بودن دودکش، بهترین آزمایش برای کارکرد مناسب دودکش است.
• اگر لوله دودکش بخاری سرد باشد، به دلیل خارج نشدن محصولات احتراق و گاز‌های سمی از دودکش است و در این صورت باید ضمن رفع نقص، به ‌طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره تهویه در محیط ایجاد کنید.
• داشتن کلاهک مخصوص H  شکل دودکش در پشت بام‌ ها برای جلوگیری از عدم بروز خاموشی بخاری و به دنبال آن انتشار گاز CO اهمیت بالایی دارد.
• رنگ مطلوب شعله بخاری وسایل پخت ‌و پز، آبی است و چنانچه رنگ شعله قرمز، زرد یا نارنجی باشد، نشانگر نقص در سوخت رسانی و کمبود اکسیژن در محیط است که به سرعت باید بررسی شود.
• اگر رنگ شعله بخاری آبی نباشد، ممکن است هوای کافی به بخاری نرسیده و تولید گاز منواکسید کربن کند.
• در صورت استفاده از وسایل گرمایشی مانند بخاری و شومینه، نباید تمامی روزنه ‌های جریان هوا در منزل و به ویژه اتاق خواب مسدود شود.
• از نصب آبگرمکن در حمام، روشن کردن شعله‌ های اجاق گاز در آشپزخانه برای گرم نگه داشتن محیط داخل خانه، باید خودداری شود.
• دودکش و اتصالات آن باید از جنس مقاوم و بدون هیچگونه منفذ یا نشتی در سر تا سر آن باشد و شیب لوله‌ های افقی در داخل واحد‌ها، باید مثبت و رو به بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون، حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.
• قطر لوله دودکش باید مساوی یا بزرگتر از قطر لوله خروجی دستگاه گازسوز باشد.
• از قرار دادن لوله خروجی بخاری به داخل ظرف آب و از به کار بردن وسایل گرمایشی بدون نصب دودکش یا دارای نقص در دودکش خودداری شود.
• هیچگاه از چراغ یا بخاری نفتی یا گازی که بدون دودکش است، درون خانه، به ویژه هنگام خواب نباید استفاده شود.

نخستین اقدام در برخورد با فردی که با گاز منوکسیدکربن مسموم شده است، انتقال مصدوم به هوای آزاد است. در صورت قطع تنفس بیمار مسموم با منوکسید کربن و گاز های دیگر، به سرعت با مرکز اورژانس تماس بگیرید.

دکتر«میلاد احمدی مرزاله»، عضو هیات علمی گروه سلامت در بلایا و فوریت ها، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی شیراز