هفتم نوامبر برابر با
شانزدهم آبان مصادف با روز جهانی فیزیک پزشکی است. با توجه به اینکه هنوز در برخی
کشورها، به ویژه کشورهای در حال توسعه، در خصوص معنا و نقش «فیزیسیست پزشکی» و
جایگاه دانش آموختگان رشته فیزیک پزشکی در ارتقای سلامت جامعه برای عموم شهروندان آگاهی
لازم به دست نیامده است، سازمان جهانی فیزیک پزشکی
(IOMP) شعار روز جهانی امسال را به افزایش آگاهی عموم جامعه نسبت
به نقش فیزیسیست پزشکی معطوف ساخته است. به دلیل اهمیت آگاهی بیشتر شهروندان و سیاستگذاران
سلامت از جایگاه فعالان این عرصه که در دانشگاه ها و مراکز درمانی و تشخیصی جهان
با عنوان «فیزیسیست پزشکی» (medical physicist) طیف گسترده ای از خدمات علمی و تخصصی را ارائه می
دهند، جا دارد با این حوزه بیشتر آشنا شویم.

 

فیزیسیست های پزشکی با
مدرک دکتری تخصصی (PhD)
یا کارشناسی ارشد در مراکز مختلف طیف گسترده ای از نقش ها را ایفا
می کنند. به عنوان مثال:

-        
طراحی و راه اندازی تجهیزات و روش های نوین درمانی (در مواردی مانند پرتودرمانی
سرطان) تصویربرداری تشخیصی بیماری ها (در مواردی مانند اسکن ها و امثال آن

-        
مسوولیت حفاظت از بیماران، کارکنان و عموم جامعه در برابر اشعه های زیانبار از
ابتدای طراحی هر مرکز و طی زمان بهره برداری از آن و همچنین در خصوص جلوگیری از
اثرات انواع امواج الکترومغناطیسی

-        
فعالیت در راستای استفاده بهینه از روش ها و تجهیزات پرتوی در تشخیص و درمان

-         
ایفای نقش علمی و کاربردی در ارائه خدمت به بیماران در مراکز پرتوتشخیصی،
پرتودرمانی و دانش بنیان در کنار پزشکان و کارشناسان

-         
ارائه آموزش تخصصی در دوره های تحصیلات تکمیلی زیرمجموعه فیزیک پزشکی، دستیاری
پزشکی تخصص های رادیوآنکولوژی، رادیولوژی و پزشکی هسته ای و دوره های کارشناسی
رادیولوژی، پرتودرمانی و پزشکی هسته ای، علاوه بر تدریس عمومی اصول فیزیکی و
کاربرد تجهیزات به دانشجویان رشته های دیگر مانند پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، پرستاری
و دیگر رشته ها

-         
انجام پژوهش های بنیادی و کاربردی در دانشگاه ها و صنایع در خصوص بررسی اثرات
انواع پرتوها و حفاظت و بهره برداری از آنها

همچنین، طی دو سال اخیر،
دست اندرکاران این حوزه اغلب با بیماران مشکوک یا مبتلا به کرونا در مراکز تشخیصی
و درمانی در ارتباط بوده و مانند همیشه عضوی موثر از خانواده سلامت کشور بوده اند.

فیزیک پزشکی تنها در
مقاطع تحصیلات تکمیلی ارائه می شود. دوره های ارائه شده در وزارت بهداشت، درمان و
آموزش پزشکی شامل دکترای آموزشی و پژوهشی فیزیک پزشکی، کارشناسی ارشد «فیزیک
پزشکی»، «زیست شناسی پرتوی (رادیوبیولوژی)» و «فناوری تصویربرداری پزشکی» است. به طور
معمول در جهان، ورود به این زیرشاخه از فیزیک کاربردی اغلب از سوی فارغ التحصیلان
دوره های کارشناسی فیزیک صورت می پذیرد. در کشور ما، حدود نیمی از پذیرفته شدگان در
دوره های تحصیلات تکمیلی فیزیک پزشکی، شامل دانش آموختگان دوره های کارشناسی
پرتوشناسی تشخیصی (رادیولوژی)، پرتودرمانی و پزشکی هسته ای نیز می شوند.

فیزیک پزشکی در دانشگاه
علوم پزشکی شیراز

در زمینه آموزشی این
حوزه در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز، دوره های دکترای پژوهشی
فیزیک پزشکی، کارشناسی ارشد «فیزیک پزشکی» و «رادیوبیولوژی» و کارشناسی «پرتوشناسی
تشخیصی (رادیولوژی)» در حال ارائه است. به علاوه، درخواست برگزاری دوره دکترای
آموزشی فیزیک پزشکی و کارشناسی ارشد «فناوری تصویربرداری پزشکی» نیز ارسال شده که در
صورت تایید اساتید هیات بورد و معاونت آموزشی وزارت بهداشت، مسیر ادامه تحصیل در
این عرصه هموارتر می شود.

دکتر «محمدامین مصلح شیرازی»، رئیس هیات مدیره انجمن علمی فیزیک پزشکی ایران و عضو هیات علمی دانشگاه
علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز