شب‌ های قدر فرصتی است برای بازگشتن به سوی
حضرت حق و توبه کردن از گناهان و پیمودن راه درست. فرصتی برای پاک کردن ظاهر و
باطن از هرگونه آلودگی.

 

شب قدر، موعد سبک شدن روح از بار گناهان و
رهایی از دوزخ است، فرصتی دوباره برای اظهار شرمساری و پشیمانی از معصیت ها و
مبادا این فرصت را از دست دهیم و در این شب روحانی، از امور معنوی غافل شویم.

مبادا شب قدر بگذرد و ما همچنان غرق در ناپاکی
‌ها باقی بمانیم و خود را از عمق منجلاب به معراج پاکی و وارستگی نرسانیم. مبادا
شبِ نماز و تلاوت بگذرد و ما از برکات این لحظه ‌های شکوهمند و شیرین بی بهره
بمانیم.

«انس بن مالک» از پیامبر
(ص) نقل کرده که فرمود: «ماه مبارک رمضان به شما روی آورده و در این ماه شبی است
که برتر از هزار ماه است و هر کس از فیض شب قدر محروم گردد، از تمام
خیرات بی ‌نصیب مانده و محروم نمی ‌ماند از برکات شب قدر، مگر کسی که خویشتن
را محروم کرده است.»

از امام باقر(ع) نیز
درباره به وجود آمدن شب قدر نقل است: «که اگر خداوند کارهای مؤمنان را
چند برابر نکند، به سر حد کمال نمی‌رسند، اما از راه لطف کارهای نیکوی آنها را چند
برابر می‌فرماید تا کاستی هایشان جبران شود.»

بر این اساس، راز
سعادتمند شدن انسان ‌ها در شب قدر، عمل اختیاری صالحی است که با عنایت
خداوند، برکت یافته و چند برابر می‌شود.

اهمیت احیاء در شب قدر:

یکی از موضوعاتی که در ارتباط با شب قدر در احادیث اهل بیت(ع) استخراج
شده است، شب زنده‌ داری و احیاء در این شب
های عزیز قدر است.

در همین زمینه روایت شده است:

احیاء، عذاب را بَر می ‌دارد

مرحوم کلینی در کافی و صدوق در من لایحضره الفقیه از رسول خدا (ص)
نقل کرده‌اند که فرمود:

«هرکس شب قدر را زنده بدارد، تا سال آینده
عذاب از او برگردانده می‌ شود.»

خواب در شب احیاء نهی شده است

مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار از امام باقر(ع) و او از پدرانش
نقل کرده‌ است که:

«پیامبر خدا (ص) نهی کرده که از شب بیست و یکم و بیست و سوم ماه
مبارک رمضان غفلت شود و نهی کرده که کسی در آن شب بخوابد.»

مرحوم شیخ طوسی از یحیی بن علاء نقل کرده که:

«امام صادق (ع) سخت بیمار بود دستور داد او
را به مسجد پیامبر خدا (ص) بردند، آنجا بود تا صبح شب 23 ماه رمضان».

احیاء موجب آمرزش گناهان می ‌شود

امام
موسی بن جعفر (ع) نیز درباره شب قدر فرمود: «کسی که در شب قدر غسل کرده
و تا سپیده صبح شب زنده ‌داری کند، گناهانش آمرزیده می‌ شود.»

آری بیاییم در این شب پُر فضیلت دلهایمان را
از غرور و ریا بتکانیم و خدای سبحان را به یکرنگی ستایش کنیم، بیاییم دوباره دل های
کدرمان را تا انتهای آسمان بکشانیم و برای آرزوهایمان دعا کنیم، دوباره پُر از
احساس شویم و برای زلال شدن کوشش کنیم، بیاییم فانوس ‌ها را برداریم و سکوت شب را
با طروات وضو زیباتر کنیم و در قنوت نمازمان دل های نیازمند را فراموش نکنیم.

اینک عطر شب قدر متراکم گردیده و جلوه دست‌ هایی
را می ‌بینیم که خاموش به دعا می ‌ایستند و بهار در آنان می ‌جوشد. وسعت دل هایی
را می‌بینیم که در کنج تاریکی شب، قرآن بر سر، با صفا و با محبت می ‌تپند و بیقرار
او را می‌ خوانند؛ دل های بیداری که به بیداری چشم قناعت نمی کنند؛ زیرا آنچه مهم
است، بیداری دل و آگاهی و بصیرتی است که انسان را در محضر فرشتگان آسمانی، سزاوار
فیض و رحمت می ‌کند و پاداش نیک الهی را به همراه دارد.

ویژگی‌هاى شب قدر

قرآن براى شب قدر، ویژگی‌هایی قائل است که آن را از دیگر
شب‌ ها ممتاز مى‏کند:

1. نزول قرآن: بدون تردید قرآن در شب قدر نازل شده است «إِنَّا
أَنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَةِ الْقَدْرِ»

و بدون شک، شب قدر در ماه رمضان قرار دارد«شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی
أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ»

از بافت و پیوست این دو آیه برمى ‏آید که اولاً شب قدر، به یقین یکى
از شب ‌های ماه مبارک رمضان است. ثانیاً مجموع قرآن در آن نازل شده است نه جزئى از
آن و نه آیات آغازین آن؛ که برخى بر آن و برخى بر این نظر، اصرار مى ‏ورزند.

2. برترى شب قدر

از آنجا که خداوند مى‏ خواهد مقامات معنوى مؤمنان را بالا ببرد،
موقعیت خاصى را تمهید و مقطعى از زمان را معین کرده است تا آنان، با اعمال صالح در
آن شب، چندین برابر ارزش بیابند.

یکى از شاگردان امام ششم (ع) به نام «حمران» مى‏گوید: به حضرت صادق
(ع) گفتم: مقصود خداوند از اینکه فرموده «شب قدر بهتر از هزار ماه است چیست؟»
فرمود: «عمل صالح همچون نماز و زکات و انواع کارهاى خیر در آن شب بهتر است از همان
اعمال در هزار ماهى که در آن، شب قدر نباشد و اگر خداوند جزاى اعمال خیر مؤمنان را
چندین برابر نمى‏ کرد، آنان به جایى نمى‏ رسیدند، اما خداى متعال، پاداش حسنات را
براى آنها، چندین برابر بالا مى ‏برد تا در قیامت به چشمه ‏سار سعادت رهنمون شوند».

3. نزول فرشتگان

سومین ویژگى شب قدر، فرود آمدن جبرئیل و انبوهى از فرشتگان آسمان،
براى تعیین سرنوشت همراه با خیر و برکت معنوى است.

فضاى آن شب، فضاى ملکوتى و سراپا معنویت و نشانه گسترش رحمت خاص الهى
در آن ساعات است.

ابن‌ عباس از پیامبر اسلام (ص) نقل مى‏ کند که فرمود: «هنگامى که شب
قدر مى ‏شود، فرشتگان بال ‌گستر «سدرة‌ المنتهى» که جبرئیل یکى از آنهاست، فرود
مى‏ آیند در حالى که جبرئیل با پرچم‌ هایى مى ‏آید؛ یکى از آنها را بالاى قبر من و
پرچمى را بر بالاى بیت ‌المقدس و پرچمى را در مسجد‌الحرام و پرچمى را بر طور سینا
نصب مى‏ کند و هیچ مؤمن و مؤمنه‏ اى در مکانى نمى‏ ماند مگر جبرئیل به او سلام مى ‏کند،
مگر گروه ‌های خاصى همانند شراب‌خوار و...

4. صفا و سلامتى

شب قدر، شب تقدیر است و تعیین سرنوشت یک ‌ساله و لحظات سرنوشت ‌ساز؛
لحظات حساس و اضطراب ‏آمیز؛ از این رو باید آن را شب دلهره دانست، اما قرآن، سِلم
و سلامتى را از ویژگی ‌های دیگر آن شب مى‏ داند و آن را شبى سراسر سلامت معرفى مى ‏کند،
زیرا تعیین مقدرات براى انسان وقتى خطرناک و نگران کننده است که آدمى زمان آن را
نداند و مهمتر آنکه، خود او در تغییر سرنوشتش نقشى ایفا نکند.

اعمال شب های قدر دو نوع است :

1- اعمالی
که در هر سه شب انجام می‌ شود و به اعمال مشترک معروف است.

2- اعمالی
که مخصوص هر یک از شب‌ های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم است.

اعمال مشترک شب های قدر:

1- غسل

2- دو رکعت
نماز، در هر رکعت بعد از حمد ، هفت مرتبه سوره توحید خوانده می‌شود و نمازگزار بعد از اتمام نماز هفتاد مرتبه «اَسْتَغْفِرُ
اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَیهِ » می‌گوید.

3- احیا داشتن
(بیدار ماندن و عبادت کردن) در این شب‌ ها.

4- صد رکعت
نماز (هر دو رکعت به یک سلام)

5- خواندن
دعای «اَللهمَّ اِنّی اَمسیتُ لَکَ عَبداً»

6- قرائت
دعایجوشن کبیر

7- زیارت
امام حسین(ع)

8- قرآن به
سر گرفتن و خدا را
به چهارده معصوم سوگند
دادن

اعمال شب نوزدهم :

1- صد بار
ذکر «اَستَغفِرُاللهَ رَبّی و اَتوبُ اِلیهِ»

2- صد بار
ذکر «اَلّلهُمَّ العَن قَتَلَةَ اَمیرِالمُؤمِنینَ»

3- دعای «اَللّهُمَّ
اْجْعَلْ فیما تَقْضی وَ تُقَدِّرُ مِنَ الاَمْرِ الْمَحْتُومِ»

اعمال شب بیست و یکم :

خواندن دعاهایی که مربوط
به دهه آخر ماه رمضان است.

دعای «یا مُولِجَ اللَّیلِ
فِی النَّهارِ...»

اعمال شب بیست وسوم :

3- خواندن
دعاهایی که مربوط به دهه آخر ماه رمضان است.

4- دعای «اَللَّهُمَّ
امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی...»

5- دعای «اَللَّهُمَّ
اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ...»

6- دعای «یا
بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ وَ یا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ ...»

7- خواندن
دعای سلامتی امام زمان(عج)

8- خواندن
سوره‌های عنکبوت، روم و دُخان

9- هزار
مرتبه خواندن سوره قدر

10- خواندن
دعاهای جوشن کبیر، مکارم الاخلاق و افتتاح

11- غسلی در
ابتدای شب و غسلی در انتهای آن

مدیریت امور فرهنگی معاونت
فرهنگی و دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز