آلودگی
هوا یکی از مهمترین معضلات عمده بهداشتی در شهرهای بزرگ است. این آلودگی سالانه
موجب از بین رفتن هشت میلیون سال عمر در جهان می شود که این میزان ناشی از بیماری های
قلبی عروقی و ریوی ناشی از آلودگی هوا و یا تشدید شده ناشی از آن است.

یکی
از راهکارهای مبارزه و کنترل آلودگی هوا افزایش دانش و آگاهی از تهدیدکننده های
هوا و انجام اقدامات اساسی و اصولی پرهیز و کاهش تماس است.

هریک
از آلاینده های هوا می تواند موجب ناخوشی ها و یا تشدید بیماری هایی در افراد شود
که در جدول زیر به آن اشاره شده است:

سایر عوارض ناشی از آلودگی هوا

سوزش چشم یا سرفه یا
احساس گرفتگی قفسه سینه که با ورود در محیط آلوده اتفاق می‌افتد، علائم ظاهری است که
نوعی مکانیسم دفاعی بدن در مقابل آلودگی محسوب می ‌شود. در توضیح اثرات مخرب آلودگی،
فقط به همین عوارض کوتاه مدت و زودگذر توجه می‌شود، در صورتی که برخی از این مواد
مضر روی سیستم اعصاب مرکزی اثر می‌گذارد و آستانه‌ تحمل فرد را پایین می‌آورد؛ به
این ترتیب باعث می‌شود فرد به رفتارهای ناهنجار دست بزند؛ برای مثال پرخاشگری یا
رانندگی خطرناک داشته باشد. در نتیجه، آلودگی هوا منجر به بروز تصادف هم می‌شود.

تبعات و هزینه‌‌ های
چنین عوارض و مشکلاتی را نمی توان محاسبه کرد. کاهش عملکرد، کاهش تمرکز، کاهش
انگیزه‌ فعالیت، همگی از عوارض بسیار جدی و عمیق آلودگی هوا محسوب می شود. همچنین
مسمومیت غذایی ناشی از آلودگی مواد غذایی به ویژه مواد غذایی پخته شده که
به
صورت روباز در معرض گرد و غبار قرار گیرد، منجر به بیماری های اسهال و استفراغ می شود.

سنجش آلاینده های هوا

شهرهای
بزرگ کشور در حال حاضر مجهز به دستگاه های سنجش آلاینده های هوا هستند و میزان آلاینده
ها از طریق تابلوی دستگاه به نمایش گذاشته می شود.

این
دستگاه ها آلاینده های هوا را سنجیده و تبدیل به شاخص کیفیت هوا (AQI) می کند و به تابلوی بالای دستگاه منتقل می کند. این تابلو
دارای 6 ستون می باشد که 5 ستون آن وضعیت پنج آلاینده مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد،
ازن، دی اکسید نیتروژن و ذرات معلق کمتر از 10 میکرون و یک ستون وضعیت شاخص کیفیت
هوا را در سه حالت مجاز، زیان آور و خطرناک مشخص می کند.

گروه های حساس و خانواده های آن ها می توانند از طریق شاخص کیفیت هوا در
خصوص تشخیص زمان هایی که سطح آلودگی هوا به عنوان نگرانی بهداشتی مطرح می شود کمک
بگیرند.

این شاخص، وضعیت هوا را در 6 گروه پاک، سالم، ناسالم برای گروه های حساس، ناسالم برای عموم، بسیار ناسالم و آلودگی هوای
خطرناک تقسیم بندی کرده و میزان ارتباط آلایندگی هوا را با سطح
سلامتی انسان مشخص می کند.

مهندس «سیامک شمس»،
مدیرگروه سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه
علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز