سرطان پستان شایعترین سرطان در زنان است و سالیانه در استان فارس 1360 مورد جدید بیماری شناسایی و ثبت می شود. با توجه به اهمیت آگاهی در خصوص این بیماری، از نهم مهر تا نهم آبان، در ایران پویش ملی پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان در حال برگزاری است. در ادامه دو بخش نخست این مطلب، در این بخش به راهکارهای تشخیص زودهنگام علایم سرطان پستان می پردازیم:

مهمترین علایم ضایعات خوش خیم و بد خیم پستان عبارتند از:

0. توده پستان یا زیر بغل
1. تغییر در شکل (عدم قرینگی) یا قوام (سفتی) پستان
2. تغییرات پوستی پستان شامل هر یک از موارد زیر:
3. پوست پرتغالی
4. اریتم یا قرمزی پوست
5. زخم پوست
6. پوسته پوسته شدن و اگزمای پوست
7. تغییرات نوک پستان ( فرو رفتگی یا خراشیدگی)
8. ترشح نوک پستان که دارای هر یک از خصوصیات زیر باشد:
9. از یک پستان باشد( ( نه هر دو پستان )
10. از یک مجرا ( نه از چند مجرا)
11. ترشح خود به خودی و ادامه دار باشد.
12. در هنگام معاینه ترشح وجود داشته باشد.
13. سروزی یا خونی باشد.

بر مبنای علایمی که در بالا گفته شد مهمترین توصیه های خود مراقبتی برای تشخیص زود هنگام سرطان پستان عبارتند از :

0. اگر سابقه خانوادگی قوی از سرطان پستان یا تخمدان دارید، با ماما یا پزشک در مراکز خدمات جامع سلامت درباره گزینه های غربالگری خاص، انجام تست های ژنتیک یا درمان پیشگیرانه صحبت کنید.
1. علایم سرطان پستان را بشناسید و اگر توده ای مشکوک یا تغییرات پوستی را در پستان ها دیدید به مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنید.
2. ماهانه بعد از اتمام قاعدگی، خودآزمایی پستان را انجام دهید.

شیوه های تشخیص زود هنگام غربالگری سرطان پستان

انواع روش ها برای تشخیص زود هنگام سرطان پستان به کار می روند که عبارتند از: 

• معاینه پستان توسط خود فرد (SBE یا Self Breast Exam)
• معاینه پستان توسط ماما یا پزشک ( Clinical Breast Examیا CBE)
• ماموگرافی
• سونوگرافی پستان
• MRI

ماموگرافی:

ماموگرافی امکان تشخیص ضایعات غیر قابل لمس پستان را افزایش داده است. هدف از غربالگری سرطان پستان کشف توده ها در مرحله ای است که هنوز کوچک ( زیر 1 سانتی متر) و قابل درمان با جراحی است. در برنامه تشخیص زود هنگام سرطان پستان در ایران، از ماموگرافی به عنوان روش تشخیصی در افراد پرخطر
( به عنوان مثال افراد با سابقه فردی یا خانوادگی مثبت) یا با معاینه غیر طبیعی در سطح دو خدمت استفاده می شود.

سونوگرافی:

در سونوگرافی به جای اشعه ایکس، از امواج صوتی برای بررسی توده های پستانی استفاده می شود. سونوگرافی اغلب در مواردی انجام می شود که پزشک به هر دلیل، بررسی های بیشتری را صلاح بداند. البته بیشترین کاربرد سونوگرافی برای افتراق توده های توپر از توده های حاوی مایع و کیست های پستان است.

MRI:

یک روش تصویربرداری بدون درد است که برای تشخیص ماهیت توده های پستانی به کار می رود. این روش با استفاده از امواج رادیویی و مغناطیسی انجام می شود که به طور مستقیم وارد بدن بیمار می شود و تصاویر دقیقی از اندام های داخلی ایجاد می کند. اغلب از MRI برای بررسی بیشتر مواردی استفاده می شود که در ماموگرافی یا سونوگرافی مشکوک بوده اند و یا در ارزیابی افراد با زمینه ارثی تشخیص داده می شوند.

دکتر «زهرا خسروی زادگان»، کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز