آلزایمر یا بیماری فراموشی، یک نوع اختلال مزمن عملکرد مغز است که در اثر آن به تدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود. البته با افزایش سن، مقداری فراموشکار شدن در افراد طبیعی است، اما در بیماری آلزایمر این اختلال حافظه به تدریج پیشرفت می‌کند.

آلزایمر باعث مرگ سلول های عصبی و از بین رفتن بافت ها در سرتاسر مغز می شود و در مرحله اول ممکن است برای خانواده و دوستان قابل تشخیص نباشد، اما قبل از بروز، علائم هشداری از خود نشان می دهد.

علائم هشداردهنده در مراحل اولیه

پرسیدن سوال های تکراری، مردد ماندن در انتخاب کلمه مدنظر، فراموش کردن نام اشیا و مکان ها، همچنین فراموشی اتفاقات اخیر، از علائم هشداردهنده در مراحل اولیه آلزایمر است.

علائم هشداردهنده در مراحل میانی

خواب آشفته، هذیان، فراموش کردن نام افراد، تغییرات خلق وخو، اضطراب و افسردگی از علائم هشداردهنده در مراحل میانی محسوب می شود.

علائم هشداردهنده در مراحل پایانی

مشکل در غذا خوردن و بلع، گاهی اوقات کاهش وزن شدید، مشکل در جابجا شدن یا حرکت کردن بدون کمک، بی اختیاری ادرار یا مدفوع، از دست دادن تدریجی توانایی حرف زدن از علائم هشداردهنده در مراحل پایانی است.

همچنین بالا رفتن سن، ضربه به سر و سابقه خانوادگی از عوامل خطر بروز این بیماری محسوب می شود. 

تشخیص آلزایمر

در ابتدا باید بدانیم هیچ آزمایش ساده ای برای تشخیص آلزایمر وجود ندارد. متخصص مغز و اعصاب به گفته های اطرافیان در مورد شرایط فرد توجه زیادی داشته و از روش هایی مانند سی تی اسکن، MRI، اندازه گیری حافظه کوتاه، آزمایش های عصب شناختی تست های حافظه، حل مسئله و مواردی از این دست استفاده می کند. 

چگونه از ابتلا به آلزایمر پیشگیری کنیم؟

• به خاطر اینکه علت دقیق بیماری آلزایمر هنوز شناخته نیست، هیچ روش قطعی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. اما به طور کلی داشتن سبک زندگی سالم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.
• نواختن موسیقی
• داشتن زندگی اجتماعی فعال و پرتحرک
• فعالیت فیزیکی منظم مانند ورزش های سبک، پیاده روی، شنا و یا هر فعالیت فیزیکی که عضلات قلب و ریه را قوی تر کند و جریان خون را بالا ببرد.
• مطالعه کتب و رمان ها، حل جدول و انجام مسابقات مختلف
• رژیم غذایی سالم شامل مصرف روزانه آب، سبزی ها و میوه به مقدار کافی، مصرف هفتگی ماهی و مغزها زیرا سرشار از آنتی اکسیدان است و محدودیت مصرف نمک، شکر و چربی
• کنترل استرس
• خواب کافی
• یادگیری زبان دوم
• ترک سیگار
• عدم مصرف الکل و مواد مخدر

خوب است به یاد داشته باشیم هیچ روشی به طور کامل از ابتلا به آلزایمر جلوگیری نمی کند، اما این روش ها می تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.

افرادی که یکی از اعضای خانواده شان به این بیماری مبتلا است، باید از چه نکاتی آگاه باشند؟

• آشنایی با بیشترین اطلاعات در مورد این بیماری از جمله علائم، روند طبیعی و راه های مدیریت بیماری
• آموزش در مورد مشکلات روزمره بیمار مانند تغذیه مناسب و تمرین های ذهنی
• آگاهی از شرایطی که ممکن است وضعیت بیمار را تشدید کند.
• آموزش در مورد شبکه حمایتی که برای کمک به این بیماران در دسترس است.
• برقراری ارتباط صمیمی با بیماران به بهبود حال روحی و افزایش اعتماد به نفس آنان کمک بسیاری می کند.
• مراقبت کنندگان نباید استراحت و رسیدگی به خود را فراموش کنند.

درمان

بیماری آلزایمر درمان ندارد، اما متخصص مغز و اعصاب داروهایی را تجویز می کند که می تواند علائم را کم و از سرعت پیشرفت بیماری جلوگیری کند.

دکتر «عبدالرحیم اسداللهی»، دکترای تخصصی سالمندشناسی دانشکده بهداشت شیراز