هر ساله با فرا رسیدن فصل تابستان، گردشگران و مسافران با هدف فراهم کردن اوقات مفرح یا انجام ورزش های تابستانی به شنا کردن و قایق سواری در دریا و مکان های آبی می پردازند و در برخی موارد به دلیل رعایت نکردن اصول ایمنی، دچار غرق شدگی می شوند. برخلاف تصور عمومی، غرق شدگی فقط در دریا اتفاق نمی افتد بلکه شنا کردن در محیط های آبی دیگر نظیر کانال، رودخانه و سد نیز می تواند موجب غرق شدگی شود.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز و به نقل از «وبدا» وزارت بهداشت، غرق شدگی به معنای ورود آب به داخل ریه ها و مجاری تنفسی و خفگی در نتیجه فرو رفتن در آب است. غرق شدگان دچار هیپوکسی(کاهش اکسیژن رسانی به بدن) می شوند و در نتیجه آسیب به سلول های عصبی در دقایق اولیه بعد از غرق شدگی روی می دهد.

 یکی از دلایل غرق شدگی در دریا این است که وقتی فردی در حال غرق شدن است افراد دیگر برای نجات دادن او وارد دریا شده و آنها نیز غرق می شوند. نجات دادن فرد غریق، نیاز به آشنایی کامل با مهارت شنا و آموزش دیدگی در فن غریق نجات است و هر کسی از عهده این کار بر نمی آید و در صورت نداشتن تجربه و مهارت کافی، بعضا افراد برای نجات فرد غریق، جان خود را از دست می دهند.

 غرق شدگی سومین علت مرگ های ناشی از حوادث است. علت غرق شدگی در روزهای آخر هفته و در ماه های گرم سال، شایع تر است. قربانیان غرق شدگی اکثرا کودکان و جوانان هستند. غرق شدگی در افراد مذکر بیشتر از افراد مونث روی می دهد. بیماری های زمینه ای می توانند مستعد کننده غرق شدگی مانند سرع، بیماری های قلبی، ضعف عضلانی و عقب افتادگی ذهنی باشد. همچنین مصرف داروهای خواب آور، الکل و مواد روان گردان قبل از شنا می تواند زمینه ساز غرق شدگی باشد. کودکان یک تا 4 سال بیشتر در معرض خطر غرق شدگی در حوض، استخر و وان حمام هستند آنها به دلیل کنجکاوی، عدم درک خطر و غفلت والدین دچار غرق شدگی شوند.

دریا، رودخانه، سد، کانال، چاه، استخر، حوض و وان حمام برای کودکان مکان های آبی پرخطر در غرق شدگی هستند. اگر این نشانه ها را دیدید بدانید فردی در حال غرق شدن است: دست و پا زدن غیرطبیعی و تقلا کردن، قرار گرفتن سر و صورت زیر آب به مدت طولانی، خم شدن سر به عقب، متورم شدن شکم به علت بلعیدن مقدار زیادی آب، تنفس صدا دار، تنگی و قطع نفس، قطع شدن ضربان قلب، بیهوشی، کبودی یا رنگ پریدگی لب ها، صورت و پوست بدن، استفراغ و سرفه. از طرفی باید توجه داشت که اصول شنا در رودخانه ها متفاوت است. بسیاری از افراد تصور می کنند که رودخانه ها محلی امن برای شنا کردن هستند اما آمار بسیار بالای مرگ و میر در رودخانه ها نشان می دهد که این آب ها، مکانی خطرناک برای شنا هستند. توجه داشته باشید که از دید یک شناگر باتجربه، آرام بودن ظاهر آب یا کم عمق بودن ظاهری آب هرگز به معنی بی خطر بودن آب برای شنا کردن نیست. با نگاه از بیرون آب، رودخانه ممکن است کاملا آرام و فریبنده باشد اما در زیر این آرامی، جریانات آب بسیار تند و قدرتمند در جریان است.

چرا شنا کردن در سدها خطرناک است؟ اگرچه سطح آب سدها اغلب آرام است و مانند دریا امواج بزرگ در آنها دیده نمی شود اما سطح آب زیرین سدها دارای فشار بسیار بالاتری نسبت به آب دریاست که این امر تنفس را مشکل می کند و فشار بسیار زیادی به بدن شناگر وارد می کند بطوریکه حتی بهترین شناگران نیز در این آب ها غرق شده اند. وزن مخصوص یا چگالی بدن انسان به آب های شیرین سنگین تر بوده، در نتیجه احتمال غرق شدگی در این گونه آب ها بیشتر است. آب لایه های پایین در سدها بسیار سردتر از لایه های سطحی است و این موضوع برای تنفس و عکس العمل به موضع عضلات بسیار خطرناک است.

کانال مسیری است که برای عبور آب به وجود می آید. کانال ها به دو دسته قنات یا راه آبی زیر زمینی و راه آبی برای عبور کشتی ها و وسایل نقلیه آبی تقسیم می شوند. کانال ها حاوی آب هایی هستند که به سرعت در حال حرکت هستند. سرعت آب در یک کانال باریک به قدری زیاد است که می تواند شما را از پا در بیاورد حتی اگر آب 30 سانتی متر عمیق داشته باشد سرعت آب باعث می شود تعادل خود را از دست بدهید و آب شما را با خود ببرد. علاوه بر جریان های سریع آب در کانال ها، کانال های آبیاری ممکن است در زیر خود دارای گل و لای باشند که حتی می تواند شناگران قوی را به زیر آب بکشد.

کودکان و نوزادان بیشترین گروه آسیب پذیر در غرق شدن در وان حمام هستند بنابراین صندلی های وان بهترین انتخاب برای قرار گرفتن نوزادان در وان هستند اما استفاده از صندلی های ایمنی در حین حمام کردن کودکان به والدین، احساس کاذب ایمن بودن را می دهد. در صورت بی دقتی در استفاده از این صندلی ها، خطر واژگون شدن کودک در وان وجود دارد. هرگز نباید کودکان و نوزادان را در وان تنها رها و آن را پر از آب کرد.

برگرفته از کتابچه راهنمای مراقبت غرق شدگی ویژه تیم سلامت
اداره پیشگیری از حوادث دفتر مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی