کارشناس گروه پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان اینکه ماه اکتبر ( 9 مهر تا 9 آبان ) در ایران به عنوان پویش ملی پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان اعلام شده است، این ایام را فرصتی مناسب برای آگاهی صحیح نسبت به راه های پیشگیری و درمان این بیماری دانست.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز، به گفته دکتر «زهرا خسروی زادگان» سرطان پستان شایع ترین سرطان در زنان است و سالیانه در استان فارس، هزار و 360 مورد جدید ابتلا به این بیماری شناسایی و ثبت می شود که بروز استاندارد شده سنی آن 38/54 در صد هزار نفر است.

او با اشاره به اهمیت توجه به راه های پیشگیری و علایم هشداردهنده در برنامه های پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان افزود: ترکیبی از عوامل از جمله عوامل ژنتیکی، محیطی و شیوه زندگی برای ایجاد سرطان لازم است؛ بعضی از این عوامل می تواند اصلاح شود و بعضی دیگر خارج از اراده فرد و غیر قابل اصلاح است، بنابراین افراد می توانند برای کاهش خطر بیماری اقدام کنند و نکته امیدوارکننده اینکه بیشتر عوامل خطر موثر در سرطان پستان، قابل اصلاح است.

تعادل وزن، تلاشی برای ایمنی در برابر سرطان پستان

دکتر خسروی زادگان نمایه توده بدنی (BMI) بالای 30 را از جمله عوامل قابل اصلاح دانست و اظهار کرد: افزایش دریافت کالری در کودکی و نوجوانی، وزن بدن را افزایش می دهد که می تواند منجر به قاعدگی زودرس و افزایش قد در بزرگسالی شود و هر دو با افزایش خطر سرطان پستان مرتبط است.

او با بیان اینکه افزایش وزن در بزرگسالی نیز با افزایش خطر سرطان پستان مرتبط است، یکی از بهترین روش ها برای جلوگیری از افزایش وزن را افزایش فعالیت بدنی، در کنار تعادل در دریافت کالری غذایی و فعالیت ورزشی منظم برشمرد.

این کارشناس سلامت به سن بالا در زمان تولد نخستین فرزند، به عنوان یکی دیگر از عوامل خطر قابل اصلاح اشاره کرد و ادامه داد: افرادی که پس از 35 سالگی تولد فرزند دارند، خطر بالاتری از سرطان پستان را نسبت به زنانی که زایمان زودتری دارند، دارا هستند. نخستین حاملگی، منجر به تکثیر نامتمایز سلول های پستان و تغییرات دائمی بافت پستان برای آماده شدن برای شیر دادن می شود و در نخستین حاملگی یک زن مسن تر، احتمال بیشتری می رود که آسیب DNA زودتر اتفاق بیفتد.

او همچنین به مواجهه با اشعه در دوز بالا، برای درمان برخی بیماری ها مانند لنفوم، به ویژه در سنین جوانی اشاره کرد و گفت: قرار گیری در معرض دوز کم رادیوگرافی که برای ماموگرافی استفاده می شود، نمی تواند خطر سرطان پستان را افزایش دهد و یا این خطر قابل چشم پوشی است.

دکتر خسروی زادگان اضافه کرد: ممکن است خطر  سرطان پستان در زنانی که در حال حاضر از قرص های ضد بارداری خوراکی استفاده می کنند یا در طی 10 سال گذشته از قرص های ضد بارداری خوراکی استفاده کرده اند، اندکی بالاتر باشد. با این وجود ، 10 سال یا بیشتر بعد از توقف مصرف قرص های ضد بارداری خوراکی، افزایش او در ادامه با بیان اینکه هورمون درمانی جایگزین HRT برای پنج سال یا بیشتر، به طور تقریبی یک خطر بالای50 درصد در زمینه ابتلا به سرطان پستان را نسبت به زنانی که هیچ وقت از آن ها استفاده نکرده اند به همراه دارد، افزود: استفاده طولانی مدت از هورمون، خطر سرطان پستان را بالا می برد. با این وجود، بعد از قطع هورمون ها به نظر می رسد که احتمال خطر، مانند کسی که هیچ وقت از آن ها استفاده نکرده است، باشد و خطر سرطان پستان برای زنانی که استروژن و پروژسترون را با هم می خورند، بیشتر است.

این کارشناس سلامت در دانشگاه علوم پزشکی شیراز با تاکید بر اهمیت سبک زندگی سالم به عنوان یک عامل مهم قابل اصلاح در پیشگیری از ابتلا توضیح داد: سنجش های بین المللی میزان بالاتری از سرطان پستان در کشورهایی که میزان سرانه چربی دریافتی بیشتری دارند، نشان داده است. افرادی که کالری دریافتی بیشتری دارند سن شروع نخستین قاعدگی در آنان زودتر و سن نخستین زایمان دیرتر است که هر دو افزایش خطر سرطان پستان را به همراه دارد؛ همچنین یافته ها حاکی از نقش مصرف الکل حتی به مقدار کم، در افزایش  خطر سرطان پستان است، چرا که با مصرف الکل، سطوح استروژن های گردش خون بالا می رود.

عوامل خطر غیرقابل اصلاح

کارشناس گروه پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز در ادامه به عوامل خطرساز غیرقابل اصلاح در زمینه ابتلا به سرطان پستان پرداخت که از این جمله می توان به سن بالا اشاره کرد، چرا که بیشتر موارد سرطان پستان در سن بالای 50 سالگی بروز می یابد.

دکتر خسروی زادگان همچنین به سابقه خانوادگی و جهش های ژنی اشاره کرد و گفت: در 20 تا 30 درصد مبتلایان به سرطان پستان سابقه خانوادگی وجود دارد، اما مطالعات نشان می دهد که شاید حدود 10درصد موارد ابتلا به سرطان پستان با عوامل ارثی مرتبط است و این می تواند گویای اهمیت توجه به روش های پیشگیری و بررسی های غربالگری باشد.

او سن قاعدگی کمتر از 11 سال را از دیگر موارد موثر در این زمینه عنوان کرد و افزود: در اولین قاعدگی در سن نوجوانی، بافت پستان در معرض استروژن ها و دیگر هورمون ها قرار می گیرد و مواجهه با سطوح دائمی هورمونی افزایش می یابد. قاعدگی در دختران چاق و بی تحرک زودتر اتفاق می افتد.، بنابراین آموزش اهمیت فعالیت بدنی و داشتن یک رژیم غذایی سالم به نوجوان و والدین آنان ضروری است؛ به ازای هر سال قاعدگی زودرس، خطر سرطان پستان چهار درصد افزایش می یابد.

این کارشناس سلامت در بخش دیگری از صحبت های خود به سن یائسگی بالای 54 سال به عنوان عامل خطر دیگر در این زمینه اشاره کرد که به دلیل توقف چرخه های قاعدگی وکاهش سطوح هورمون های داخلی و پایان تکثیر سلول های پستان که در طول سالهای تولید مثلی دیده شده، اتفاق می افتد و موجب می شود خطر سرطان پستان به ازای هر سال تاخیر در یائسگی، تا سه درصد افزایش می یابد.

به گفته دکتر خسروی زادگان، قد در بزرگسالان می تواند یک شاخص بارز برای میزان دریافت تغذیه در دوران کودکی و نوجوانی باشد و رشد سریع با بلندی قد در ارتباط است که ممکن است منجر به افزایش خطر جهش سلولی و بالارفتن خطر سرطان شود؛ از سویی دیگر زنان سفیدپوست خطر بالاتری از سرطان پستان را نسبت به زنان آمریکایی آفریقایی تبار دارا هستند و زنان آسیایی تبار، اسپانیایی تبار و بومی آمریکا به طور قابل ملاحظه ای خطر پایین تری را در مقایسه با دیگر گروه های نژادی و قومی دارند. که مقدار زیاد تفاوت در خطر، احتمالا ناشی از تفاوت های اقتصادی اجتماعی و همچنین شیوه زندگی و عوامل محیطی است.

او در ادامه با بیان اینکه خطر سرطان پستان با وضعیت اقتصادی اجتماعی بهتر مرتبط است، توضیح داد: زنان با وضعیت اقتصادی اجتماعی بالاتر ، تمایل به تاخیر در بارداری و فرزندان کمتر دارند که هر دو عامل به عنوان افزایش خطر سرطان پستان مطرح است.

کارشناس بیماری های غیرواگیر در دانشگاه علوم پزشکی شیراز همچنین سابقه «هیپرپلازی» (رشد بیش از حد سلول ها) در پستان را به عنوان عامل خطر غیر قابل اصلاح در ززمینه ابتلا به سرطان پستان معرفی کرد و گفت: زنانی که از نظر بافت شناسی دارای یک سابقه قطعی بیماری خوش خیم پرولیفراتیو پستان هستند، در معرض افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان قرار دارند. بیماری خوش خیم پرولیفراتیو، یک تکثیر غیرعادی سلول ها در مجاری و لوبول های پستان را شامل می شود.

پایان خبر