ام اس (Multiple Sclerosis) یک اختلال خودایمنی است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های عصبی حمله می‌کند. این حملات به تدریج پوشش محافظی به نام میلن را تخریب و به انتقال سیگنال‌های عصبی کمک می‌کند. در نتیجه، افراد مبتلا به بیماری ام اس، ممکن است با مشکلات متعددی از جمله خستگی مزمن، اختلالات حرکتی، مشکلات بینایی و ناتوانی‌های شناختی روبه‌رو شوند. این بیماری می‌تواند به شکل‌های مختلفی در افراد مختلف بروز کند و پیشرفت آن نیز متفاوت است.

تأثیر رژیم غذایی بر بیماری ام اس

در حال حاضر، هیچ شیوه نامه غذایی رسمی برای بیماران مبتلا به ام اس وجود ندارد. با این حال، تحقیقات نشان می دهد که برخی تغییرات غذایی ممکن است به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. رژیم غذایی مناسب می‌تواند تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب و بهبود سلامت عمومی را به همراه داشته باشد. 

غذاهای مفید برای مبتلایان به بیماری ام اس

یک رژیم غذایی مناسب برای مبتلایان به بیماری ام اس شامل گروه‌های مختلف غذایی است که به بهبود سلامتی کمک می‌کند:

میوه‌ها و سبزی ها: این گروه های غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. میوه‌ها و سبزی ها از جمله توت‌ها، سبزی های برگ سبز و سبزی های رنگی تازه می‌تواند به کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی کمک کند.

غلات کامل: غلاتی مانند برنج قهوه‌ای، کینوا و جو دوسر غنی از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است که به بهبود سلامت روده و کاهش مشکلات گوارشی کمک می‌کند.

ماهی: ماهی‌های چرب مانند سالمون و ماکرل که سرشار از اسیدهای چرب امگا-۳ است، به کاهش التهاب و بهبود سلامت قلب کمک می‌کند. این اسیدهای چرب می‌تواند در کاهش عوارض بیماری‌های عصبی نیز مؤثر باشد.

محصولات لبنی: مصرف شیر، ماست و پنیر که به عنوان منابع خوب کلسیم، ویتامین D و پروتئین شناخته می‌شود به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می کند.

چربی‌های سالم: روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون، روغن آووکادو و روغن دانه کتان، منابع خوبی از چربی‌های سالم هستند که به کاهش التهاب و بهبود سلامت قلب کمک می‌کند.

غذاهای غنی از پروبیوتیک: مانند ماست، کفیر و ترشی‌ها که به بهبود سلامت روده و سیستم ایمنی کمک می‌کند.

غذاهایی که باید محدود شود یا از خوردن آنها پرهیز شود:

برای مدیریت علائم ام اس، محدود کردن یا اجتناب از برخی غذاها می‌تواند مفید باشد که در ادامه با این مواد غذایی آشنا می شویم:

گوشت‌های فرآوری شده: مانند سوسیس، کالباس و هر نوع گوشتی که به طرز خاصی فرآوری شده است. این غذاها اغلب حاوی نگهدارنده‌ها و چربی‌های ناسالم است که می‌تواند التهاب را تشدید کنند.

کربوهیدرات‌ های تصفیه‌ شده: غذاهایی مانند نان سفید، ماکارونی و بیسکوئیت که حاوی شکر و کربوهیدرات‌های ساده است، می‌تواند باعث افزایش قند خون و در نتیجه التهاب شود.

غذاهای سرخ‌شده: مانند سیب‌زمینی سرخ‌کرده و دیگر غذاهای سرخ‌شده که اغلب حاوی چربی‌های ترانس است و می‌تواند به مشکلات گوارشی و افزایش وزن منجر شود.

چربی‌های ترانس: این چربی‌ها در مارگارین، روغن‌های گیاهی و برخی غذاهای فرآوری شده یافت می‌شود و می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد.

نوشیدنی‌های شیرین: شامل نوشابه‌ها، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و چای‌ شیرین که حاوی شکر اضافی است و می‌تواند باعث افزایش التهاب و افزایش وزن شود.

الکل: مصرف الکل باید محدود شود، زیرا می‌تواند به بروز علائم ام اس و کاهش کیفیت خواب کمک کند.

نکات کلی برای مدیریت رژیم غذایی

برای بهبود کیفیت زندگی با بیماری ام اس، نکات زیر می‌تواند مفید باشد:

- مراقب میزان کالری مصرفی باشید: خوردن کالری کافی برای جلوگیری از خستگی و حفظ انرژی ضروری است.

- وعده‌های غذایی را از پیش آماده کنید: تهیه غذاها به‌ صورت دسته‌ای می‌تواند به صرفه‌جویی در زمان و انرژی کمک کند.

- آشپزخانه خود را مرتب کنید: قرار دادن مواد غذایی و ملزومات در مکان‌های نزدیک و دسترس‌پذیر می‌تواند به کاهش خستگی در هنگام پخت و پز کمک کند.

- استفاده از مواد غذایی آماده: خرید میوه‌ها و سبزی های از پیش برش‌خورده می‌تواند زمان آشپزی را کاهش دهد.

- انتخاب غذاهای نرم: اگر مشکل بلع دارید، غذاهای نرم مانند ماهی پخته، موز و آووکادو می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشد.

- کمک گرفتن از دیگران: در صورت نیاز، از دوستان یا خانواده بخواهید که در کارهای روزمره مانند تهیه غذا یا تمیز کردن کمک کنند.

- فعالیت بدنی منظم: ورزش می‌تواند به حفظ وزن مناسب، تقویت عضلات و بهبود سلامت عمومی کمک کند.

به طور کلی مبتلایان به بیماری ام اس باید به رژیم غذایی خود توجه ویژه‌ای داشته باشند. با انتخاب غذاهای مغذی و محدود کردن مصرف غذاهای مضر، می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش علائم بیماری کمک کنند. مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه برای هرگونه تغییر در رژیم غذایی ضروری است./ف.نوروزی فرد

«الهه عباسی»، کارشناس ارشد تغذیه دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز