هپاتیت D که به آن هپاتیت دلتا نیز گفته می‌شود، نوعی عفونت ویروسی است که کبد را درگیر می‌کند و می‌تواند موجب بروز بیماری‌های شدید کبدی شود. اگرچه شیوع آن از سایر انواع هپاتیت کمتر است، اما در صورت بروز، اغلب شدیدتر و پرخطرتر از سایر انواع هپاتیت است.

نکته مهم درباره این ویروس این است که تنها در افرادی که به هپاتیت B مبتلا هستند، می‌تواند ایجاد بیماری کند؛ یعنی بدون ویروس هپاتیتB، ویروس هپاتیت D نمی‌تواند تکثیر یا بیماری‌زایی داشته باشد.

هپاتیت D چیست؟

هپاتیت D در اثر ویروسی به نام HDV ایجاد می‌شود. این ویروس برای زنده ماندن و تکثیر به ویروس هپاتیت  (HBV) Bنیاز دارد؛ بنابراین تنها در کسانی که به هپاتیت B مبتلا هستند، امکان ابتلا به هپاتیت D وجود دارد.

دو شکل ابتلا به هپاتیت D وجود دارد:

1. ابتلای هم‌زمان: فرد در یک زمان به هر دو ویروس B و D مبتلا می‌شود. در این حالت احتمال پاک شدن هر دو ویروس بیشتر ، اما علائم بیماری ممکن است شدید باشد.
2. ابتلای افزوده (سوپراینفکشن): فردی که در گذشته به هپاتیت B مزمن مبتلا بوده، به ویروس D نیز آلوده می‌شود. این حالت اغلب بسیار شدیدتر است و خطر سیروز و نارسایی کبدی در آن بیشتر است.

راه‌های انتقال ویروس هپاتیت D

راه‌های انتقال HDV مشابه ویروس هپاتیت B است و اغلب از راه تماس با خون آلوده یا مایعات بدن صورت می‌گیرد:

• استفاده از سرنگ یا سوزن مشترک در میان مصرف‌کنندگان مواد مخدر
• انتقال در اثر روابط جنسی محافظت‌نشده با فرد آلوده به HBV و HDV
• انتقالدر اثر خون یا فرآورده‌های خونی آلوده (در کشورهایی با غربالگری ضعیف)
• استفاده از وسایل برنده یا تیز آلوده مانند تیغ، ابزار تاتو یا سوراخ کردن بدن

نشانه های ابتلا به هپاتیت D

نشانه های این بیماری به شدت عفونت بستگی دارد و می‌تواند مشابه سایر انواع هپاتیت ویروسی باشد. اما اغلب شدیدتر و سریع‌تر پیشرفت می‌کنند.

نشانه های رایج شامل:

• خستگی شدید
• تهوع و استفراغ
• زردی پوست و چشم‌ها (یرقان)
• درد شکم (به‌ویژه در ناحیه راست بالا)
• کاهش اشتها و کاهش وزن
• تیره شدن رنگ ادرار
• بزرگی کبد یا طحال

در موارد شدید، ممکن است نارسایی کبدی حاد یا پیشرفته (سیروز) ایجاد شود.

هپاتیت D چگونه تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص هپاتیت D، ابتدا باید وجود عفونت فعال یا مزمن هپاتیت B در فرد تأیید شود. سپس آزمایش‌هایی برای بررسی HDV انجام می‌شود:

• آنتی‌بادی ضد هپاتیتD ( Anti-HDV ) نشان‌دهنده تماس یا آلودگی به ویروس است.
• آزمایش PCR (HDV RNA)نشان‌دهنده وجود فعال ویروس در خون است.
• بررسی وضعیت کبد با آزمایش‌های آنزیمی، فیبرو‌اسکن یا در موارد خاص، نمونه‌برداری از کبد (بیوپسی)

آیا هپاتیت D واکسن دارد؟

خیر؛ هنوز واکسن مستقیمی برای هپاتیت D وجود ندارد. اما از آن‌جا که ویروس D بدون وجود ویروس B قادر به بقاء نیست، واکسیناسیون بر علیه هپاتیت B به‌طور غیرمستقیم از ابتلا به هپاتیت D نیز جلوگیری می‌کند.

بنابراین:

با واکسن هپاتیت B می‌توان از ابتلا به هر دو ویروس B و D پیشگیری کرد.

آیا هپاتیت D درمان دارد؟

درمان هپاتیت D چالش‌برانگیزتر از سایر انواع هپاتیت است. تنها داروی تأییدشده برای درمان این بیماری در حال حاضر «پگ-اینترفرون آلفا» است که اثربخشی محدودی دارد و ممکن است عوارض جانبی داشته باشد.

چگونه از ابتلا به هپاتیت D پیشگیری کنیم؟

• واکسیناسیون کامل هپاتیت B (مؤثرترین روش پیشگیری)
• پرهیز از تماس با خون یا وسایل آلوده
• رعایت ایمنی در روابط جنسی
• پرهیز از استفاده از وسایل شخصی مشترک
• اقدام به غربالگری و آزمایش در صورت ابتلا به هپاتیت B

پیام پایانی

• هپاتیت D یک بیماری نادر اما خطرناک است که تنها در افراد مبتلا به هپاتیت B دیده می‌شود.
• راه اصلی پیشگیری از این بیماری، واکسیناسیون هپاتیت B است.
• اطلاع‌رسانی، پیشگیری و غربالگری به‌موقع می‌تواند از عوارض شدید بیماری جلوگیری کند.
• اگر به هپاتیت B مبتلا هستید، حتماً در مورد هپاتیت D با پزشک خود مشورت کنید

«ابوذر کشاورزی»، کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز