افزایش سن با تغییرات مهمی در عملکرد اعضای حیاتی بدن همراه است؛ تغییراتی که نحوه واکنش به داروها را به ‌شدت تحت تأثیر قرار می ‌دهند؛ مطالعات نشان داده‌اند که سالمندان، حتی در صورت مصرف دوزهای معمول دارو، بیشتر از سایر گروه ‌های سنی در معرض مسمومیت دارویی قرار دارند.  

در این مطلب به دلایل این پدیده و نکات پیشگیرانه می ‌پردازیم:

 کاهش توان دفع دارو از بدن

با بالا رفتن سن، عملکرد کلیه و کبد، دو عضو کلیدی در پاکسازی داروها کاهش می‌ یابد؛ این موضوع به ‌ویژه برای داروهایی مانند دیگوکسین، لیتیم، ضد صرع‌ ها و برخی آنتی ‌بیوتیک ‌ها اهمیت دارد؛ انباشت این داروها در بدن می ‌تواند به مسمومیت منجر شود، حتی اگر دوز آن مطابق نسخه باشد.

پُلی‌ فارماسی (مصرف همزمان چند دارو)

بیش از ۷۰ درصد سالمندان روزانه پنج دارو یا بیشتر مصرف می‌ کنند؛ این وضعیت احتمال تداخل دارویی، مصرف تکراری یا اشتباه و افزایش عوارض ناخواسته را به ‌طور چشمگیری بالا می ‌برد؛ برای مثال، مصرف همزمان داروهای خواب‌ آور و ضد فشار خون می ‌تواند منجر به گیجی و زمین ‌خوردن شود.

خطاهای غیر عمدی در مصرف

کاهش بینایی، ضعف حافظه و لرزش دست در سالمندان می‌ تواند باعث شود دارو اشتباه انتخاب، نادرست دوز بندی یا تکراری مصرف شود؛ مشکلات در باز کردن بسته ‌بندی ‌های فشاری یا پیچشی نیز ریسک خطا را بیشتر می ‌کند، به ‌ویژه در مصرف داروهایی با دوز دقیق مانند انسولین یا وارفارین.

حساسیت بیشتر به عوارض دارویی

بدن سالمندان به ‌ویژه به داروهای آرام ‌بخش، ضد افسردگی، آنتی‌ هیستامین ‌ها و مسکن ‌ها حساس‌ تر است؛ عوارضی مانند گیجی، اُفت فشار خون، خواب ‌آلودگی یا یبوست در این گروه می‌ توانند منجر به پیامدهای جدی مثل افتادن، بی ‌اختیاری یا بستری ‌شدن شوند.

جمع ‌بندی

با وجود مزایای داروها در حفظ کیفیت زندگی سالمندان، مصرف بی ‌رویه یا نا آگاهانه آنها می‌ تواند خطرناک باشد.

مرور دوره ‌ای داروها توسط پزشک، نظارت داروساز و آموزش خانواده ‌ها، سه گام کلیدی برای پیشگیری از مسمومیت دارویی در سالمندان هستند.

دکتر «دنا فیروزآبادی» عضو هیات علمی گروه داروسازی بالینی، دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی شیراز