داروهایی که پزشک تجویز می‌کند، به دنبال یک ارزیابی بالینی دقیق، تحلیل آزمایش‌ها و بر اساس پروتکل‌های علمی و شواهد جهانی انتخاب می‌شود. بنابراین رعایت دقیق دوز، زمان و مدت مصرف، به افزایش اثربخشی درمان و کاهش خطرات کمک می‌کند.

در بعضی از بیماران مبتلا به فشارخون بالا یا دیابت که به تازگی از بیماری خود مطلع می شوند، به  امید اینکه استفاده از داروهای گیاهی و راهنمایی عطاری ها استفاده از درمان های خانگی و سنتی و یا گرفتن رژیم غذایی به تنهایی می تواند باعث کنترل بیماری آنها شود، مراجعه به موقع به پزشک و دریافت مراقبت مناسب و داروها را ماه ها و حتی سال ها به تاخیر انداخته و دچار عوارض غیر قابل برگشت بیماری از قبیل سکته های قلبی و مغزی، کاهش بینایی و یا مشکلات کلیوی می شود.

چرا مصرف درست داروی تجویزی حیاتی است؟

• کنترل بیماری و پیشگیری از عارضه: به عنوان مثال داروی فشار خون باید مداوم مصرف شود تا از سکته جلوگیری شود.
• ایجاد اثر پایدار: بسیاری از داروها (مثل استاتین‌ها و داروهای دیابت) تاثیر خود را تنها با مصرف منظم و بدون وقفه نشان می‌دهد.
• پیشگیری از مقاومت دارویی یا بازگشت علائم: در بعضی داروها مثل آنتی‌بیوتیک‌ها، قطع زودهنگام می‌تواند باعث مقاوم شدن میکروب‌ها شود.

جایگاه طب مکمل و گیاهی

• طب‌های مکمل و گیاهان دارویی اگر درست و با نظارت انجام شود، می‌تواند در کنار درمان اصلی، نقش حمایتی داشته باشد. اما مشکل اصلی زمانی است که این روش‌ها بدون هماهنگی با پزشک، مصرف یا دوز داروی اصلی را تغییر دهد یا جایگزین آن شود.

لازم است بدانیم برخی ترکیبات گیاهی مثل خار مریم (Milk Thistle) که کاهش اثر برخی داروهای قلبی در مورد آن گزارش است، می تواند می‌تواند اثر داروهای شیمیایی را کاهش دهد.

همچنین به عنوان مثال مصرف جینسینگ همراه با داروهای ضد انعقاد، خطر خونریزی را بالا می‌برد.

قطع یا کاهش دوز خودسرانه داروی تجویزی پزشک به علت مصرف داروی عطاری می تواند باعث مشکلات زیر شود:

• وخیم‌تر شدن بیماری: به عنوان مثال قطع انسولین به دلیل مصرف شربت گیاهی می‌تواند قند خون را به سطح خطرناک برساند.
• عوارض تداخل دارویی: ترکیبات ناشناخته گیاهان ممکن است با داروهای تجویزی واکنش جدی ایجاد کند.
• از دست رفتن زمان طلایی درمان: تأخیر در آغاز یا تداوم درمان علمی می‌تواند آسیب قلبی_عروقی را غیرقابل جبران کند.

در صورت استفاده از طب مکمل مثل مصرف داروهای عطاری لازم است به این موارد توجه کنیم:

1. بدون تردید اگر قصد استفاده از گیاهان دارویی یا مکمل‌ها را داریم، موضوع را به پزشک اطلاع دهیم.
2. از قطع یا کاهش داروی تجویزی مگر با دستور پزشک خودداری کنیم.
3. توجه به تداخل های دارویی با کمک گرفتن از داروساز یا پزشک
4. استفاده از طب مکمل به عنوان مکمل، نه جایگزین درمان اصلی

نکته پایانی

طب مکمل می‌تواند در کنار پزشکی نوین مفید باشد، به ‌شرط آنکه کنترل مرکزی درمان همچنان در دست پزشک باقی بماند. داروی تجویزی مثل ستون فقرات درمان است؛ هر تغییری بدون هماهنگی، مثل برداشتن تیر اصلی یک پل است — ظاهرش شاید سالم بماند، اما خطر فروپاشی همیشه در کمین است.

«شیرزاد جاوید»، کارشناس بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز