بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان موسوم به «زئونوز»، سال‌هاست که سلامت عمومی را تهدید می‌کند؛ بیماری‌هایی که گاه از راه تماس با حیوانات و گاه از دل خاک، غذا یا حتی آب آلوده منتقل می‌شود.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز، طبق توصیه سازمان جهانی بهداشت، با توجه به طیف گسترده بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان، افراد بهتر است تا حد امکان از تماس غیرضروری با حیوانات پرهیز کنند. با این حال در شرایطی که فرد در مناطق روستایی زندگی می‌کند یا از حیوانات خانگی نگهداری می‌کند، رعایت اصول بهداشتی، انجام مراقبت های دوره ای و ویزیت دوره‌ای دام از سوی دامپزشک برای سنجش سلامت حیوان، امری ضروری و پیشگیرانه محسوب می‌شود.

کارشناس مسوول بیماری های مشترک انسان و حیوان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز با اشاره به اینکه بیش از ۶۰ درصد بیماری‌های عفونی که در انسان بروز می کند منشأ حیوانی دارد، گفت: شیوع بالای این بیماری ها، اهمیت توجه به پیشگیری، آموزش عمومی و نظارت دقیق بر سلامت حیوانات را دوچندان می‌کند.

چرا بیماری‌های مشترک انسان و حیوان اهمیت دارد؟

«احمدرضا رضایی»، در پاسخ به این پرسش که چرا بیماری زئونوز مهم است، می گوید: این بیماری‌ها به دلیل تنوع میزبان همچون پرندگان، دام‌های اهلی و وحشی، وجود مخازن و ناقلان متعدد، تنوع و تعدد راه‌های انتقال (آب، خاک، موجودات زنده، غذا)، بازپدیدی و نوپدیدی برخی بیماری‌ها، هزینه بالا و سختی مقابله با آن، مرگ‌ومیر بالای برخی بیماری‌ها، عوارض بالا در صورت تأخیر در تشخیص و درمان مناسب، جهش‌های ژنتیکی و ایجاد اپیدمی در صورت دخالت نامناسب، تأثیرات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بالایی از خود برجای می‌گذارد.

او شایع‌ترین بیماری‌های مشترک انسان و حیوان را شامل سالک، تب مالت، سیاه‌زخم، حیوان‌گزیدگی و هاری، کیست هیداتیک و تب کریمه کنگو برشمرد و افزود: در این میان، سالک و تب مالت بیشترین میزان شیوع را در استان فارس دارد.

هاری

به گفته کارشناس مسوول بیماری‌های مشترک انسان و حیوان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز، هاری یکی از جدی‌ترین بیماری‌های زئونوز انسانی است که تاکنون هیچ فردی پس از ابتلا به این بیماری و بروز علائم بیماری، از مرگ نجات نیافته است. این بیماری در تمام گونه‌های پستانداران دیده می‌شود و قابلیت انتقال از حیوانات وحشی به حیوانات اهلی را نیز دارد.

رضایی همچنین افزود: با گسترش نگهداری از حیوانات خانگی تحت عنوان «پت خانگی» و ورود غیرقانونی برخی گونه‌ها از خارج کشور، خطر گسترش هاری در ایران افزایش یافته است؛ در چنین شرایطی، مراقبت های  دوره ای دامپزشکی، رعایت اصول بهداشتی و دریافت واکسن‌های ضروری برای حیوانات خانگی می‌تواند از شیوع این بیماری جلوگیری کند.

از حیوان‌دوستی تا مداخله در چرخه حیات طبیعی

او معتقد است آموزش صحیح و آگاه‌سازی عمومی نقش کلیدی در پیشگیری از بیماری‌های زئونوز دارد و در این زمینه اظهارکرد: نگهداری از حیوانات خانگی در دنیای امروز به سرگرمی رایجی تبدیل شده که گاه با نام محبت و دلسوزی برای حیوانات توجیه می‌شود. اما باید توجه داشت که زیست طبیعی هر حیوان چرخه‌ای مشخص شامل شکار، تغذیه، زادآوری و حتی شکار شدن است که مداخله انسان در این چرخه، به‌ویژه با محبت بیش‌ازحد یا مراقبت‌های ناآگاهانه، می‌تواند باعث وابستگی حیوان و اختلال در رفتار طبیعی او شود.

ثبت 30 هزار مورد حیوان‌گزیدگی در جمعیت تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شیراز

به گفته این کارشناس سلامت، طبق آمارهای دانشگاه علوم پزشکی شیراز در سال گذشته، بیش از ۳۰ هزار مورد حیوان‌گزیدگی ثبت شده است؛ اما باید توجه داشت که این نه تنها یک داده آماری، بلکه زنگ هشداری برای بازنگری در نگاه ما به در این زمینه است؛ چراکه حیوان‌دوستی به معنای غذا دادن، در آغوش گرفتن یا نوازش صرف نیست؛ بلکه درک صحیح از طبیعت و حفظ حریم حیوانات اهمیت بیشتری دارد.

او ادامه داد: باید از خود بپرسیم: آیا این نوع دخالت در زندگی حیوانات به‌راستی دوست‌داشتن طبیعت است؟ یا بهتر است بگذاریم حیوانات در چرخه طبیعی خود زندگی کنند، شکار کنند و شکار شوند و انسان تنها ناظر و محافظ این تعادل باشد؟

سالک

این کارشناس مسوول معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز، استان فارس را یکی از سه استان کشور در زمینه شیوع بالای بیماری سالک یا لیشمانیوز پوستی دانست و افزود: این بیماری به دنبال گزش پشه آلوده و تکمیل دوره زیست انگل در بدن فرد، پس از حدود ۱۲ روز بروز می‌کند.

رضایی مشکلات زیست‌محیطی نظیر فاضلاب‌های باز، انباشت زباله و رطوبت بالا را از عوامل زمینه ساز برای رشد پشه ناقل سالک برشمرد و توصیه کرد: استفاده از لباس‌های آستین بلند، نصب توری پنجره و پشه‌بند و مدیریت صحیح زباله‌ها، از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از این بیماری است.

او از مردم خواست که در صورت مشاهده زخم‌های پوستی که دو هفته به طول انجامیده است، در اسرع وقت برای تشخیص آزمایشگاهی و دریافت خدمات درمانی رایگان به مراکز بهداشت و درمان سطح شهرستان ها مراجعه کنند.

رضایی همچنین به نقش سگ‌های ولگرد به عنوان یکی از مخازن بیماری سالک شهری اشاره و خواستار ساماندهی این حیوانات برای کاهش شیوع بیماری شد.

کیست هیداتیک

او در ادامه اظهار کرد: کیست هیداتیک یکی دیگر از بیماری‌های مشترک انسان و حیوان است که در صورت خوردن تخم این انگل از راه  آب یا خاک آلوده منتقل می‌شود. این کیست‌ها به‌آرامی رشد می‌کند و ممکن است تا زمانی که به اندام‌های داخلی فشار وارد نکند، فرد متوجه بیماری نشود. در برخی موارد، این کیست‌ها به‌اندازه‌ای بزرگ می‌شود که نیاز به جراحی برای خارج‌سازی پیدا می‌کند.

مهم ترین گام های پیشگیری از کیست هیداتیک

رضایی مراقبت های دوره ای دامپزشکی، رعایت اصول بهداشتی در نگهداری حیوانات خانگی و پیشگیری از تماس آن‌ها با محیط‌های آلوده را از جمله اقدامات حیاتی در مقابله با این بیماری‌ برشمرد‌.

او همچنین به راه‌های ابتلا به کیست هیداتیک از راه مصرف سبزی های آلوده پرداخت و گفت: مصرف سبزی های غیر بهداشتی می تواند یکی از عوامل انتقال این بیماری به انسان باشد؛ آبیاری زمین‌های کشاورزی با آب‌های آلوده و فاضلاب، زمین‌های کشاورزی که حصارکشی نشده و به راحتی مکانی برای رفت و آمد سگ های بی صاحب و گاهی آلوده است، می‌تواند در آلوده شدن سبزی ها به این بیماری مؤثر باشد.

این کارشناس مسوول دانشگاه علوم پزشکی شیراز همچنین از خانواده‌ ها خواست که در هنگام شست‌وشوی سبزی‌ از دستورالعمل سالم سازی سبزی ها  استفاده کنند و تاکید کرد: سبزی تنها با نمک و سرکه ضد عفونی نمی شود؛ چرا که بیماری های انگلی به دلیل خوردن سبزی آلوده به تخم انگل از سوی فرد ایجاد می شود و استفاده از نمک یا سرکه برای ضدعفونی کردن هیچ تاثیری در حذف و یا از بین بردن تخم انگل ها ندارد.

او یاد آور شد: همچنین کاشت سبزی در خانه برای مصرف خانواده اقدامی مؤثر، کم‌هزینه و بی‌خطر برای کاهش احتمال ابتلا به این بیماری است.

پایان خبر