مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز؛
رشد چشمگیر گیاه خواری؛ مد یا سبک زندگی؟
در سال های اخیر، گرایش به رژیم های غذایی گیاه خواری و اصطلاحا «وگان» (vegan) در جهان با سرعت زیادی در حال افزایش است؛ امروزه نه تنها در فروشگاه های زنجیره ای، بلکه در منوی رستوران ها نیز غذاهای گیاهی به گزینه ای ثابت تبدیل شده اند؛ اما پشت این موج جهانی چه دلایلی پنهان است؟
برخی افراد به خاطر دغدغه های زیست محیطی و حقوق حیوانات، گوشت را کنار می گذارند؛ در حالی که گروهی دیگر، سلامت جسمی و روحی را در اولویت قرار می دهند.
آیا علم پشت گیاه خواری ایستاده است؟
شواهد علمی مختلفی درباره تأثیر رژیم های گیاه خواری منتشر شده اند؛ بعضی مطالعات نشان می دهند که حذف محصولات حیوانی می تواند با کاهش خطر بیماری های مزمن، مدیریت بهتر وزن و حتی افزایش طول عمر همراه باشد؛ با این حال، مانند هر سبک تغذیه ای، گیاه خواری نیز مزایا و چالش های خاص خود را دارد و تصمیم گیری آگاهانه در این مسیر بسیار مهم است.
فواید رژیم گیاه خواری
مطالعه گسترده و معتبر EPIC-Oxford که هزاران فرد را در طول سال ها مورد بررسی قرار داده، نشان می دهد گیاه خواران معمولاً با ریسک پایین تری برای ابتلا به بیماری های قلبی، فشار خون بالا و چاقی روبه‌رو هستند.
طبق تحقیقات جدیدی که در جلسه علمی سالانه انجمن های قلب‌شناسی معتبر دنیا ارائه می‌شود، افراد مبتلا به اختلالات قلبی-متابولیک مانند چاقی، دیابت و بیماری های قلبی می توانند شانس خود را برای زندگی طولانی تر به طور چشمگیری با پیروی از یک رژیم غذایی سالم مبتنی بر گیاهان بهبود دهند.
یک رژیم گیاهی متعادل می تواند به کاهش کلسترول بد (LDL)، بهبود قند خون و تقویت عملکرد دستگاه گوارش کمک کند؛ همچنین به دلیل داشتن منابع سرشار از فیبر، آنتی اکسیدان ها و ترکیبات ضد التهابی، از بدن در برابر بسیاری از بیماری ها محافظت می کند.
محققان پیشنهاد می کنند که حذف یا کاهش محصولات حیوانی پُر چرب و غذاهای فوق العاده فرآوری شده، ترکیب باکتری های دوست دار روده (میکرو فلور) را بهبود می بخشد، التهاب را در سراسر بدن کاهش می‌دهد، آسیب رادیکال های آزاد (گونه‌های فعال اکسیژن) را کاهش می‌دهد، مصرف نیترات، آهن و سایر عوامل تحریک کننده چربی را کاهش می دهد؛ همچنین به کاهش وزن و حفظ سطح قند خون در محدوده مطلوب تر کمک می کند.
همه این عوامل خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهد؛ همچنین بسیاری از سبزیجات، حبوبات، میوه ها و محصولات غلات کامل حاوی فیتونوترینت ها و ریزمغذی هایی هستند که نشان داده شده است که از پیشرفت سرطان جلوگیری می کنند.
این مطالعات همچنین نشان داده اند که یک رژیم غذایی گیاهی یا گیاهخواری ناسالم خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد؛ به عبارت دیگر، تبدیل شدن به یک گیاهخوار که به طور منظم سیب زمینی سرخ کرده، چیپس سیب زمینی، دونات و غذاهای بسیار فرآوری شده کربوهیدراتی (شیرینی ها، کلوچه ها، چیپس ناچو و غیره) مصرف می کند با 7 درصد بیشتر خطر ابتلا به سرطان مرتبط است؛ بنابراین، رژیم غذایی گیاهی شما باید بر روی انواع سبزیجات و حبوبات، برخی میوه ها، غلات کامل (یعنی برنج و نان سبوس دار) تمرکز کند و در عین حال محصولات گوشتی پُر چرب و فرآوری شده و کربوهیدرات های فوق العاده تصفیه شده و همچنین انواع غذاهای سرخ شده را محدود کند.
ملاحظات و چالش ها
باید توجه داشت که رژیم های کاملاً گیاهی ممکن است بدن را در معرض کمبود برخی مواد مغذی مانند ویتامین B12، آهن، روی و کلسیم قرار دهند؛ به ویژه اگر رژیم فاقد تنوع باشد یا از مکمل ها استفاده نشود.
از سوی دیگر، مصرف بیش از حد غذاهای گیاهی فرآوری شده مانند ناگت های گیاهی، نوشیدنی های قندی یا دسرهای آماده نیز می تواند اثرات منفی بر سلامتی داشته باشد و مزایای رژیم گیاه خواری را خنثی کند.
انتخابی سالم اما نیازمند آگاهی
گیاه خواری می تواند یک سبک زندگی سالم و پایدار باشد، به شرطی که با برنامه ریزی، آگاهی و تنوع غذایی همراه باشد.
برای جلوگیری از کمبودهای تغذیه ای، باید منابع گیاهی مناسب انتخاب شوند و در صورت لزوم، مکمل های ضروری مصرف شوند؛ همچنین، پرهیز از غذاهای گیاهی ناسالم و فراوری شده اهمیت زیادی دارد.
مصرف رژیمی غنی از غذاها و نوشیدنی های سالم مبتنی بر گیاهان ممکن است خطر مرگ زودرس را کاهش دهد.
اگر تصمیم دارید رژیم گیاهخواری را آغاز کنید، پیشنهاد می شود پیش از هر چیز با یک متخصص تغذیه مشورت کنید تا رژیمی متناسب با نیازهای بدن شما طراحی شود.
«اعظم زمانی» کارشناس ارشد رژیم درمانی مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز
نظر دهید