آمار مسمومیت بر اثر گاز مونوکسید کربن در فصل زمستان به دلیل استفاده از وسایل گرمایشی، بیش از سایر فصل‌ ها است؛ اگر دودکش یا تهویه یک مکان مسدود باشد، گاز مونوکسید کربن منتشر شده از وسایل گرمایشی، امکان خروج پیدا نمی‌کند و در محیط منتشر شده و میزان مونوکسید کربن خون افراد را افزایش می دهد و منجر به مسمومیت و یا مرگ افراد می شود.

علائمی که در مراحل ابتدایی مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن برای فرد رخ می‌دهد، حالت‌ خستگی ناشی از فعالیت روزانه است و ممکن است فرد آن را به‌ عنوان حالت طبیعی تلقی کند؛ معمولا با علائمی مانند تهوع و استفراغ شروع می‌شود و فرد دچار خواب‌ آلودگی یا بی‌قراری، درد و ضعف عضلانی می‌شود؛ در صورت تداوم تماس با گاز مونوکسید کربن، فرد دچار کاهش سطح هوشیاری، کما، تشنج، ایست قلبی و در نهایت مرگ خواهد شد.

مشاهده علائمی شبیه به آنفلوآنزا مانند بدن درد، خواب ‌آلودگی، کوفتگی و درد عضلانی که به شکل یکباره و به‌ خصوص در تمامی افرادی که در یک محیط قرار دارند، ایجاد می‌شود به ‌عنوان یکی از نشانه‌ های مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن در نظر گرفته می شود.

زمانی که این علائم با خروج از محیط بهبود یافته یا کمتر شود، شک به مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن قوی‌ تر می‌شود، اما به‌ طور کلی علائم مسمومیت با این گاز عموماً شامل سردرد و زدن نبض قوی روی شقیقه، حالت تهوع و استفراغ، سرگیجه، مشکل در تنفس، خستگی و بی‌حالی، دل‌ درد و مشکل در سیستم بینایی است؛ البته قرار گرفتن در معرض مقادیر بسیار زیاد این گاز می‌تواند منجر به از دست ‌دادن هوشیاری‎، تشنج یا مرگ شود.

اقدامات اولیه در مواجهه با  فردی که دچار گاز گرفتگی شده است:

-اولین اقدام در مواجهه با گاز گرفتگی، حفظ خونسردی است؛ سپس سریعاً با شماره 115 تماس بگیرید.

-فرد مسموم را از محیط بسته به فضای آزاد منتقل کنید یا در صورت عدم امکان انتقال او به بیرون از محیط، درب‌ها و پنجره‌ها را سریعاً باز کنید و فرد مسموم شده را در حالت استراحت قرار دهید.

-لباس‌ های تنگ و یقه پیراهن و کمربند فرد مسموم را باز کنید.

-راه هوایی فرد مسموم را بررسی کنید.

-هیچ نوع خوراکی یا نوشیدنی نباید به فرد مسموم داده شود، چون به ‌دلیل حالت تهوع و حتی کاهش سطح هوشیاری احتمال خفگی در فرد وجود دارد.

-در صورتی که فرد مسموم شده بیهوش است، او را به حالت خوابیده به پهلو نگه دارید و در صورت امکان اکسیژن‌ رسانی را آغاز کنید.

افراد مسموم با گاز مونوکسید‌ کربن در صورت نجات از مرگ، دچار مشکلاتی در هوشیاری، بافت های  عصبی، حافظه و همچنین فلج شدن اندام می‌شوند. 

می توانیم با ارتقاء دانش و مهارت خود، در زمان طلایی فرد حادثه دیده بعد از وقوع حادثه، ایفای نقش کنیم و در نجات جان انسان ها سهیم باشیم. 

دکتر «میلاد احمدی مرزاله» عضو هیات علمی گروه سلامت در بلایا فوریت ها، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز