در شرایط بحرانی مانند زلزله یا جنگ، نخستین و مهم‌ترین گام برای حفظ جان، تصمیم‌ گیری بین «پناه گرفتن» و «تخلیه فوری» است؛ این انتخاب به عواملی مانند نوع تهدید، موقعیت مکانی شما و مهم‌تر از همه، دستور العمل‌های رسمی بستگی دارد؛ بنابراین، همیشه ابتدا اخبار را از منابع معتبر پیگیری کنید.

اقدامات حیاتی برای ایمن‌ سازی خانه:

این کار برای جلوگیری از آتش‌سوزی، انفجار یا خرابی لوله‌های آب در غیاب شما حیاتی است؛ یادتان باشد در شرایط اضطراری، فرصت جست‌ و جو و یادگیری وجود ندارد؛ بنابراین، حتماً از قبل جای شیرهای اصلی (آب و گاز) و کنتور برق را پیدا کرده و با یک علامت، مشخص کنید.

در برنامه تخلیه اضطراری منزل باید به موارد زیر توجه کنید:

- از قبل محلی را برای جمع ‌شدن اعضای خانواده مشخص کنید.

- خونسردی و آرامش خود را حفظ کنید.

 -کلیدهای فیوز برق را در حالت خاموش بگذارید.

- شیر اصلی آب را ببندید.

- قفل کردن تمام درب ها و پنجره‌ها؛ این یک اقدام امنیتی اولیه برای جلوگیری از سرقت در هرج‌ و مرج اولیه است.

- خاموش کردن تمام شعله‌ها؛ اطمینان حاصل کنید که اجاق گاز، فر، شمع‌ها و شومینه کاملاً خاموش شده‌ باشند.

- جدا کردن وسایل برقی غیرضروری از پریز؛ مانند تلویزیون، یخچال، کامپیوتر، مودم و ماشین لباسشویی و به خصوص وسایلی که نزدیک مواد قابل اشتعال مانند پرده قرار دارند.

- جا به‌ جایی مواد آتش‌زا؛ مواد قابل اشتعال مانند روزنامه، مواد شیمیایی یا قوطی‌های اسپری را از منابع حرارتی و پنجره‌ها دور کنید.

- دور کردن وسایل سنگین از پنجره‌ها؛ برای کاهش خطر پرتاب شدن بر اثر موج انفجار.

- چسب‌ زدن پنجره‌ها؛ اگر برای تخلیه فرصت کافی ندارید، چسب زدن پنجره‌ها را فراموش کنید؛ در عوض، پرده‌ها یا کرکره‌ها را بکشید تا هم داخل خانه از دید پنهان بماند و هم در صورت شکستن شیشه، تا حدی جلوی پخش شدن خرده‌ شیشه‌ها را بگیرد.

در دستور تخلیه صادر شده، اولویت اصلی خروج سریع و امن در کوتاه‌ترین زمان ممکن است؛ در این شرایط، حیاتی‌ترین اقدامات برای ایمن‌ سازی خانه، قطع‌ کردن سریع شیر‌های اصلی و قفل‌ کردن درب ها است؛ در چنین شرایطی، به هیچوجه نباید وقت خود را صرف چسب‌ زدن یا پوشاندن پنجره‌ها کنید.

اما اگر تا قبل از تخلیه زمان کافی دارید، می‌توانید از الگویی استاندارد برای چسب‌ زدن پنجره‌ها استفاده کنید؛ چسب باعث نمی‌شود که شیشه نشکند، اما در صورت شکستن، تکه‌ها به هم چسبیده باقی می‌مانند و کمتر به سمت داخل پرتاب می‌شوند.

برداشتن «کیف‌های نجات» از پیش آماده‌ شده؛ کیف‌هایی را که از قبل آماده کرده‌اید و در محلی با دسترسی آسان (مانند کنار درب خروجی) قرار داده‌اید، بردارید.

برداشتن وسایل با ارزش و ضروری در حد امکان (پول نقد، جواهرات، لپ‌تاپ)

اجرای برنامه ارتباطی خانواده (اولین تماس)؛ اولین تماس یا پیامک را به فرد رابطی که خارج از منطقه بحران تعیین کرده‌اید، ارسال کنید و اطلاع دهید که در حال تخلیه هستید.

انتخاب مسیر خروج امن؛ مسیرهای پُر تردد و پناهگاه‌ دار را در اولویت قرار دهید؛ مسیرهای جایگزین را نیز در ذهن داشته باشید؛ از ایستادن زیر تیرهای برق، پل‌ ها و ساختمان‌ های بلند خودداری کنید.

اطلاع دادن به دیگران از خروج خود؛ اگر زمان دارید، به یکی از بستگان یا همسایه‌ها اطلاع دهید که خانه را ترک کرده‌اید و به کجا می‌روید.

در صورت امکان، روی دیوار جلویی خانه بنویسید «خارج شده‌ایم» یا «در خانه نیستیم» تا گروه‌ های امدادی وقت صرف نکنند.

هر خانواده باید برنامه‌ای برای تخلیه اضطراری منزل داشته باشد؛ این برنامه باید هر چند وقت یک‌ بار توسط اعضای خانواده تمرین شود.

دکتر «میلاد احمدی مرزاله» عضو هیات علمی گروه سلامت در بلایا و فوریت ها، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز